Boer Bricoleur: van losse initiatieven naar technische dienstverlener voor kleinschalige landbouw
duidingMechanisatiebedrijven richten zich doorgaans op de grootschalige, gangbare landbouw en hebben vaak minder oog voor de noden van biologische en kleinschalige boeren. Voor machinebouwers is deze sector commercieel minder interessant, waardoor bioboeren vaker kampen met mechanisatie-uitdagingen. Vanuit die vaststelling wil de biologische sector het losse initiatief Boer Bricoleur verder uitbouwen tot een structurele technische dienstverlener voor bio- en andere kleinschalige bedrijven.
In de werkplaats van bioboerderij De Kijfelaar in Herentals staat een houten pallox met hermetisch afgesloten zijkanten en een geventileerde bodem van gaas. De kist dient voor de opslag van graan voor humane consumptie. “Ratten vormen daarbij een bedreiging”, legt Wouter, medewerker van De Kijfelaar, uit.
Deze palloxen werden in enkele uren gebouwd door een groep bioboeren onder begeleiding van Bert Vandergeynst, in het kader van Boer Bricoleur On Tour. Dit initiatief trekt langs vijf Vlaamse biobedrijven en laat boeren samen nadenken over ontwerp en uitvoering van praktische oplossingen. “Door samen te bouwen komen interessante ideeën naar boven”, vertelt Vandergeynst. Bovendien kan samenwerking ook schaalvoordelen opleveren in materiaal en bouw.
Van zelfbouw naar gezamenlijke workshops
Boer Bricoleur is een netwerk van biologische telers dat jarenlang focuste op zelfbouw van landbouwmachines en -instrumenten. Waar dat voorheen vooral individuele ondersteuning betekende, stond dit jaar een open workshop centraal. Biologische ondernemers konden hun eigen technische vraagstukken aandragen, waaronder dus de graanopslag.
Naar structurele technische ondersteuning
De nieuwe aanpak past binnen de plannen van betrokken organisaties zoals het Coördinatiecentrum praktijkgericht onderzoek en voorlichting voor de Biologische Teelt (CBBT), VIVES Hogeschool en Inagro. Zij willen Boer Bricoleur uitbouwen tot een structurele organisatie in de vorm van een Operationele Groep met steun van Vlaanderen en Europa.
“Fabrikanten richten zich op de gangbare landbouw omdat daar meer marktpotentieel zit. Biologische en kleinschalige bedrijven hebben daardoor minder keuze om hun machinepark uit te bouwen”, zegt Geert Furniere van VIVES Maaklab. “Het resultaat is dat ze minder technische middelen tot hun beschikking hebben.”
Voor veel kleine tuinbouwbedrijven blijft de zoektocht naar betaalbare en aangepaste machines dus een uitdaging. Zelfbouw en aanpassing kunnen een oplossing zijn, benadrukt Vandergeynst, die als handige harry de jaarlijkse samenbouwopleidingen van Boer Bricoleur begeleidt.
Praktische resultaten
In eerdere edities ontwierp Boer Bricoleur onder meer een oprolsysteem voor doeken en netten. Het mobiele gereedschap, dat werkt als een kruiwagen en waarvan een zelfbouwhandleiding beschikbaar is, maakt het eenvoudiger om antiworteldoeken, wildnetten, klimaatdoeken en insectengaas te hanteren.
Een ander geslaagd project is een wiedbed gebaseerd op een elektrische rolstoel. “Daarvan rijden er inmiddels een achttal rond in Vlaanderen en Wallonië”, aldus Vandergeynst.
Deze winter volgden mobiele kippenstallen, ontwikkeld in verschillende formaten. Melkveebedrijf Dijsselhof in Machelen nam deze zomer de eerste stal voor 216 kippen in gebruik. Het ontwerp bestaat uit modules van 2m40 op 1m25, die aaneengeschakeld kunnen worden. Zo bepaal je zelf de lengte van de stal. Per module kunnen 18 leghennen worden gehuisvest volgens de biovoorschriften.
“Ik ben zelf een matige bricoleur”
Gastheer van de Antwerpse editie van Boer Bricoleur On Tour was Bavo Verwimp van De Kijfelaar. “Op een biobedrijf duiken veel kleine technische problemen op waar je niet zomaar een adviseur voor vindt. Ik noem mezelf een ‘matige bricoleur’ en zie dus zeker markt voor een organisatie die technische ondersteuning biedt.”
Tijdens de workshop bracht medewerker Wouter het idee van de zelfgebouwde pallox naar voren. Op eerdere stops bij andere biobedrijven kwamen thema’s als machine-onderhoud en het aanscherpen van schoffels aan bod.
Na de praktische sessies werd de toekomst van Boer Bricoleur besproken. In een brainstorm stelde Furniere drie mogelijke juridische vormen voor: een vzw (in verschillende varianten), een coöperatie van bioboeren, of een commerciële organisatie met winstoogmerk.
