Belgische aardappelindustrie brak in 2016 alle records

De aardappelverwerkende nijverheid in België heeft vorig jaar alle records gebroken. Er werd 4,4 miljoen ton aardappelen verwerkt tot onder meer frieten en chips, ruim 11 procent meer dan in 2015. De sector investeerde vorig jaar een recordbedrag van 310 miljoen euro, bijna dubbel zoveel als in 2015. Dat blijkt uit cijfers van Belgapom, de beroepsvereniging voor aardappelhandel en -verwerking. De Belgische aardappelindustrie blijft naar groei zoeken op exportmarkten. In Zuid-Oost-Azië start binnenkort een promotiecampagne voor de originele ‘Belgian fries’ want in landen als Vietnam en Indonesië kent men nu vooral de Noord-Amerikaanse ‘French Fries’ van de fast food ketens.

Een absoluut recordjaar, zo omschrijft de Belgische aardappelindustrie 2016. De jaar-op-jaar stijging van het verwerkte volume aardappelen was nooit eerder zo groot. Vorig jaar werden er 4,4 miljoen ton aardappelen verwerkt, wat er 11 procent meer zijn dan de 3,97 miljoen ton in 2015. Belgapom, de beroepsvereniging van de Belgische aardappelhandel en -verwerking, specifieert dat diepgevroren friet de grootste groeier (+14,3% tot 1,68 miljoen ton) is onder de afgewerkte producten. Ook de productie van gekoelde friet (234.700 ton, +3,5%) en andere aardappelproducten (chips, pureeproducten, vlokken, … in totaal 468.513 ton, + 1,7%) kenden een toename.

Wie zich de weersomstandigheden herinnert die de aardappelen vorig jaar moesten trotseren, kan verwonderd zijn over de verdere groei van de verwerkende industrie. Romain Cools, secretaris-generaal van Belgapom, legt uit dat de cijfers voor kalenderjaar 2016 twee aardappelseizoenen overspannen. Als de problemen met mislukte oogsten door wateroverlast resulteren in te weinig aanvoer, dan zullen fabrikanten daar pas tegen de zomer mee geconfronteerd worden. Met het risico op een stilstand van de productielijnen houdt Cools vooral rekening indien het een laat groeiseizoen wordt voor de nieuwe aardappelen. Het eventuele effect van een spaak lopende grondstofaanvoer zal met andere woorden pas zichtbaar zijn in de cijfers voor 2017.

Romain Cools plaatst daar ook de kanttekening bij dat de waterschade niet in het hele teeltgebied dat zich uitstrekt van Noord-Frankrijk tot Duitsland even groot was. Belgische aardappelverwekkers hebben in de buurlanden aardappelen bijgekocht om hun productielijnen van een continue aanvoer te verzekeren. “In Nederland was er minder waterschade dan in eigen land zodat veel aardappelen dit jaar de grens oversteken”, weet Cools. Hij voegt er nog aan toe dat de frietfabrikanten dit seizoen heel zuinig omspringen met de beschikbare aardappelen. Gelet op de krappe aanvoer is het een meevaller dat de aardappelen een hoog drogestofgehalte hebben. Zo verhoogt het rendement van de verwerking en kunnen meer frieten gemaakt worden van eenzelfde hoeveelheid aardappelen.

Terug naar de cijfers: de Belgische aardappelverwerking realiseerde vorig jaar met 4.115 werknemers een omzet van 1,55 miljard euro. Ook de tewerkstelling bij de 18 bedrijven die de sector uitmaken, is in een jaar tijd aanzienlijk toegenomen als je vergelijkt met de 3.537 werknemers in 2015. Van het totale volume verwerkte aardappelen wordt 80 procent geëxporteerd, waarvan een steeds groter deel buiten Europa. Grote afzetmarkten zijn het Midden-Oosten en Brazilië. “We kennen ook een sterke groei in Zuid-Oost-Azië”, zegt Romain Cools. In die regio komt er een campagne om de ‘original Belgian fries from the heart of Europe’ te positioneren tegenover de Noord-Amerikaanse ‘French fries’ van de fastfoodketens.

In Europa zijn Frankrijk, Nederland en het Verenigd Koninkrijk de belangrijkste markten. Het is volgens Cools te vroeg om te kunnen beoordelen of de Brexit een gevaar kan betekenen voor de export. Het vertrek van het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie is maar één van de potentiële bedreigingen voor de groei van de aardappelverwerking. Protectionistische reflexen over de ganse wereld dreigen volgens Belgapom roet in het eten te gooien. Romain Cools geeft het voorbeeld van de “onterechte” anti-dumpingmaatregelen uitgevaardigd door de Zuid-Afrikaanse en Braziliaanse overheid. De Europese Commissie kwam hiertegen in het verweer, “maar beschikt blijkbaar over onvoldoende mandaat en middelen om in WTO-procedures adequaat tussen te komen”. De Belgische en bij uitbreiding Europese aardappelketen zou zijn belangen graag beter verdedigd zien door de Europese instanties.

Ondanks de recente bedreigingen blijft het vertrouwen in de toekomst groot binnen de sector. Getuige daarvan is het recordbedrag aan investeringen van 310 miljoen euro, 85 procent meer dan in 2015. “De investeringen liggen al jaren op hoog niveau, maar 2016 was uitzonderlijk”, aldus Cools. Hij wijst onder meer op grote investeringen bij Agristo in Wielsbeke. Hij verwacht ook dit jaar een hoog cijfer. Zo kondigde McCain al investeringen aan in zijn Henegouwse vestiging.

Met het oog op een duurzame groei werkt de aardappelsector samen met Belgische onderzoeksinstellingen aan diverse innovaties. Recent werd met ‘watchITgrow’ een tool gelanceerd die telers en afnemers via samenwerking moet assisteren de aardappelproductie op een duurzame wijze te verhogen. Samen met de FOD Volksgezondheid en het Voedselagentschap werd ingezet op diverse projecten om schadelijke organismen voor de aardappelteelt te voorkomen en desgevallend te bestrijden. Intussen wordt intensief verder gewerkt aan andere projecten als Bintje Plus en Reskia, die een reductie van het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen als doel hebben.