Afzwakkende vraag, maar interesse in windmolens blijft
ReportageDoor de lage energieprijzen is de vraag naar windmolens enigszins afgezwakt, maar de interesse onder de boeren blijft. Dit alles bleek op het door Boerenbond georganiseerde windmolencongres in Oostkamp waar 225 geïnteresseerden aanwezig waren. Met de windbeurs wilde de landbouworganisatie ook orde scheppen in de onduidelijke markt waar ondertussen 17 aanbieders van turbines aanwezig zijn. Tegenover de afgezwakte vraag naar kleine windmolens, is er door de verduidelijkte regelgeving wel meer vraag naar middelgrote windmolens.
“Ik ben momenteel met een dossier van één Megawatt bezig voor een fruitbedrijf met koelinstallatie”, vertelt Karolien Desmedt van SBB Accounts & Adviseurs op de windbeurs die dinsdag plaatsvond in het West-Vlaamse Oostkamp. Het evenement was georganiseerd door Boerenbond dat van zijn leden vernam dat er te weinig gecentraliseerde en transparante informatie beschikbaar is over windenergie.
Er is inmiddels sprake van een wirwar aan aanbieders van windmolens. Een contract afsluiten met een leverancier van een windturbine is maar een deel van het verhaal. “Voordat een landbouwer een turbine kan plaatsen, moet hij zeker zijn dat die turbine vergund zal raken en dat hij de nodige middelen ter beschikking heeft om ze te financieren. Dan rest er nog de vraag of de turbine ook op het elektriciteitsnet aangesloten kan worden”, schets energie- en klimaatadviseur bij Boerenbond Laurens Vandelannoote een aantal aandachtpunten.
Voorafgaand aan het evenement, waar zich 220 mensen voor hadden ingeschreven, had Vandelannoote een analyse van de windenergiemarkt voor land- en tuinbouwbedrijven gemaakt. “Uit de 90 praktijkcases die we vergeleken, hebben we een aantal aandachtspunten gehaald waar je als landbouwer op kan letten als je een windturbine overweegt. We zien bijvoorbeeld duidelijke contractverschillen op gebied van werken die inbegrepen zijn in het contract, opbrengst- en productgaranties, onderhoud achteraf en opschortende voorwaarden. Je krijgt deze dingen best helder voor je effectief een contract afsluit”, verklaart hij.
Wind en constant stroomverbruik
Vandelannootte had aan het begin van zijn analyse 17 windmolenfabrikanten op het lijstje staan. Daarvan haalden er maar een handvol de eindstreep om uitgenodigd te worden als standhouder op het congres. “Dat waren de bedrijven die op alle aspecten minimaal een voldoende scoren”, vertelt de adviseur die met Oostkamp een logische keuze had gemaakt voor het evenement. West-Vlaanderen is met zijn kustwind immers het epicentrum van de Vlaamse windmolenmarkt.
Op de nodige uitzonderingen na, is een windmolen door de aanwezige wind vooral interessant ten noordwesten van de E17. “Denk aan West-Vlaanderen, Meetjesland, Waasland en de Noorderkempen”, aldus Vandelannoote. Behalve de wind is ook de stroombehoefte van bedrijven een bepalende factor. Volgens de groene energie-expert van Boerenbond is een windmolen maar voor 30 procent van de boeren weggelegd. Op dit moment telt Vlaanderen volgens hem grofweg 210 landbouwwindmolens waarvan ruim 20 middelgrote en ruim 180 kleine.
Het overgrote deel van de kleine windmolens (15 kWatt) komt uit de stal van EAZ wind dat vijf jaar geleden vanuit Nederland in Vlaanderen neerstreek. De derde windmolen in Vlaanderen plaatste het in 2019 bij Dominique Dehaemers die ook in Oostkamp aanwezig was. De varkensboer kijkt vijf jaar na datum tevreden terug op de investering en kijkt nu uit naar een batterij. “Op zonnige, rustige zondagen kan de stroomprijs dusdanig zakken dat hij negatief wordt. Als je dan injecteert op het net, kan het zijn dat je moet bijbetalen. Dat heb ik onlangs meegemaakt.” Dergelijke pieken kunnen opgevangen worden door een batterij.
Vraag kleine windmolens afgezwakt
Deze batterijtechniek, die sinds twee jaar haalbaar en interessant lijkt, heeft volgens Vandelannoote de populariteit van de windmolens ietwat verdrongen. “Met een batterij kun je meer rendement uit je zonnepanelen halen en de opgewekte stroom ook in donkere periodes inzetten.” Volgens Stijn Deprez, bestuurder van Lowlands Energy, biedt de windmolen in de winter, wanneer er minder zonne-uren zijn, zeker nog veel meerwaarde.
Lowlands Energy is één van de nieuwkomers op de markt van boerderijwindmolens. Het is sinds juni vorig jaar importeur van kleine windmolens van Ryse Technology dat al decennialang actief is in Denemarken en Engeland. “Met een ladder kun je naar de turbine klimmen en onder de cabine hangt een manbak om het onderhoud uit te voeren. Hierdoor hoef je geen hoogtewerker in te huren en liggen de onderhoudskosten minder hoog”, vertelt Deprez die een bedrag van 950 euro noemt. Een dergelijk onderhoudscontract is overigens een voorwaarde voor kredietverlening door KBC, vernemen we later tijdens de toespraak van de bank.
Een andere debutant op de markt van windmolenleveranciers is ReAer. Dit bedrijf biedt zowel kleine als middelgrote turbines aan en heeft inmiddels twee windmolens staan in Vlaanderen. Het bedrijf werd op de beurs vergezeld door Thodde, leverancier van energie-beheerpakketten. “Door het ontwikkelen van de techniek en de opkomst van de windmolens en batterij als complementaire aanvulling op zonne-energie kan je veel voordeliger met je energie omgaan”, vertelt Thomas Crols die aangeeft dat de vraag naar windmolens op een lager pitje ligt. “Dat heeft veel te maken met de lage energieprijzen op het moment.” De cijfers lijken deze constatering te bevestigen. Uit informatie van VLIF bleek er in 2021 24 aanvragen waren voor steun voor een windmolen, in 2022 lag dat op 120 en vorig jaar op 52.
Ook Karolien Desmedt van SBB stelt dat de vraag wat afzwakt. “Daarnaast is een windmolen een behoorlijke investering en bestaat er ook de nodige toekomstonzekerheid in de sector.” De West-Vlaamse ziet wel een toegenomen interesse in middelgrote windmolens. Dat zijn windmolens hoger dan 15 meter met een vermogen tot 1500 kWatt. “Momenteel heb ik vijf dossiers behandeld in West-Vlaanderen die zijn goedgekeurd door de provincie. Dat zijn allemaal klasse 1-bedrijven.”
Toegenomen interesse in middelgrote windmolens
De toegenomen interesse in middelgrote windmolens kan volgens Desmedt vooral verklaard worden door veranderende regelgeving. “Vooral duidelijkere regelgeving. Op basis van de omzendbrief van 2024 zijn de regels iets duidelijker”, aldus de adviseur die benadrukt dat er nog steeds een behoorlijk groot dossier moet worden ingediend bij de vergunningsaanvraag. Waar bij de kleine windmolens alleen het bouwluik moet worden afgedekt, geldt voor de middelgrote windmolens ook het milieuluik in de vergunningsaanvraag.
Tegenover de lage stroomkosten van dit moment staan de gunstige VLIF-steunmaatregelen. Investeringen in groene stroomvoorziening wordt gesubsidieerd met 40 procent. Boeren jonger dan 40 jaar kunnen zelfs 50 procent terugkrijgen. Bij de subsidiebeoordeling wordt onder andere onderzocht of de groene energieproductie de consumptie op het bedrijf niet overtreft. Bij de eigen productie wordt ook dat van eventueel aanwezige zonnepanelen meegeteld.
"Interessant voor later"
Alhoewel de vraag mogelijk niet meer de hoge toppen van twee jaar geleden scheert, is de interesse onder de boeren er niet minder op. Dat bleek uit de grote opkomst in Oostkamp. Van de 220 ingeschrevenen waren 165 land- of tuinbouwer. Onder hen bijvoorbeeld Inez Van Puyvelde, witloofteler en vleesveehouder uit Smetlede. “Onze witloofteelt vraagt het jaar rond, zeker ook in de winter, veel stroom. Een windmolen zou een interessante optie zijn.”
Dat geldt ook voor boomkweker Alexander Van Acker uit Waardamme (Oostkamp). “Wij stockeren onze bomen in de winter in de frigo om ze op vraag van de klant beschikbaar te stellen.” Voor hem is de windmolen nog niet voor vandaag of morgen. “Ik heb dit jaar net het bedrijf overgenomen en wil eerst sparen. Een windmolen is voor mij niet iets wat je volledig op krediet doet. Door de rentekosten wordt de terugverdientijd veel hoger”, besluit hij.
