"Afschaffing exportsteun lost armoede niet op"

Dua wil dat de exportsubsidies worden afgeschaft en dat het geld besteed wordt aan het Programma Plattelandsontwikkeling. Premier Verhofstadt verwoordde de eis tot afbouw van de exportrestituties maandag nadrukkelijk in zijn tussenkomst op de Top van Johannesburg.

Als NGO die actief is in heel wat landbouwprojecten in ontwikkelingslanden waarschuwt Ieder Voor Allen (IVA) dat het van groot belang is de zaak in een veel ruimer perspectief te bekijken.

Voor veel van de zuiderse landen is de invoer van (goedkoop) voedsel op korte termijn nodig, "al was het maar om de stedelijke bevolking te voeden". "Het volledig verdwijnen van de uitvoer vanuit geïndustrialiseerde landen naar ontwikkelingslanden op korte termijn is dus zeker geen oplossing", zegt de NGO.

"Het lijkt misschien logisch dat uitvoer met subsidies oorzaak is van dumping op de wereldmarkt en dit de verdere ontwikkeling van de landbouwproductie in de ontwikkelingslanden afremt. Maar het verhaal is veel complexer", luidt het.

Subsidie of geen subsidie, de boeren uit het zuiden kunnen niet op tegen de invoer van goedkope landbouwproducten vanuit bijvoorbeeld Australië of Nieuw-Zeeland, maar ook niet tegen de invoer van producten vanuit rijkere ontwikkelingslanden zoals Argentinië, Brazilië en Thailand.

"Het grootste deel van de wereldhandel (meer dan 70 procent) is bovendien in handen van enkele grote multinationals. Deze multinationals zijn pure prijszetters. Het is een utopie te denken dat prijzen tot stand komen op goed werkende vrije markten", aldus Ieder voor Allen. "Op de meeste landbouwmarkten die voor ontwikkelingslanden van belang zijn - katoen, cacao, koffie - kunnen opkopers en verwerkers vanuit een monopoliepositie de prijzen bepalen en desgevallend de producenten tegen mekaar opzetten".

Voor een duurzaam landbouwbeleid is de macht van transnationale bedrijven een groter en fundamenteler probleem dan landbouwsubsidies, waarschuwt Ieder voor Allen. "De familiale landbouw moet een sterkere greep krijgen op de afzet van producten, en moet meer controle verwerven over de verwerking ervan, al dan niet op coöperatieve basis", klinkt het.

Ieder voor Allen wijst er nog op dat de EU niet als de grote boeman mag afgeschilderd worden. De EU voert bijvoorbeeld tweemaal zoveel in vanuit ontwikkelingslanden als de VS. Bovendien heeft het heel wat bilaterale handelsakkoorden met ontwikkelingslanden afgesloten.

Wanneer Dua het geld van de exportsteun wil gebruiken voor plattelandsontwikkeling, moet ze dat dan wel doen. De voorbije jaren is Vlaanderen er niet in geslaagd de Europese steun volledig aan te wenden, met als gevolg dat Vlaanderen een fikse boete moet betalen, zo stelt IVA.

Lees ook: geVILT: "To trade or not to trade" geVILT: "Kan landbouw de wereldhonger stillen?" Opinie Ignace Coussement (Ieder voor Allen): "EU hindert Derde Wereld niet"