Afgeslankt 'Baysanto' krijgt groen licht van Europa

De Europese Commissie heeft de overname van Monsanto door Bayer onder voorwaarden goedgekeurd. Er waren in Brussel zorgen gerezen over de dominante positie die ‘Baysanto’ zou innemen. Monsanto is immers de grootste zadenproducent ter wereld, en de fabrikant van de belangrijkste onkruidbestrijder (glyfosaat). Bayer is groot in gewasbeschermingsmiddelen en een belangrijke uitdager van Monsanto in de verkoop van groentezaden. Samen zouden ze alle andere toeleveranciers van de landbouw overtroeven. Door zes miljard euro aan activiteiten af te stoten, winnen beide partijen het vertrouwen van EU-commissaris voor Concurrentie Margrethe Vestager.

Bayer heeft zo'n 56 miljard euro veil voor de overname van Monsanto, de producent van het veelbesproken glyfosaat. Door de fusie ontstaat de grootste leverancier van zaden en gewasbeschermingsmiddelen ter wereld. Onder Europese druk stemden beide bedrijven ermee in om samen ruim zes miljard euro aan producten en activiteiten af te stoten. "Dit zal verzekeren dat er ook na deze fusie nog voldoende concurrentie en innovatie zal zijn op de markten voor zaden, gewasbeschermingsmiddelen en digitale landbouwtoepassingen", aldus eurocommissaris voor Concurrentie Margrethe Vestager.

Ze verwijst naar de opkomende markt van digitale dienstverlening aan de landbouw omdat Bayer de eigen activiteiten op dit vlak (apps, sensortechnologie, dataplatform) in het uitstalraam moet zetten. De knieval voor Europa betreft ook het afstoten van de vele overlappende activiteiten op vlak van zaden en gewasbeschermingsmiddelen. Monsanto moet zich bijvoorbeeld ontdoen van een nematodenmiddel en Bayer van de onkruidbestrijder glufosinaat. Als totaalonkruidbestrijder zit glufosinaat in hetzelfde vaarwater als glyfosaat. Bayer moet ook afscheid nemen van zijn onderzoek naar hybride tarwe en naar een alternatief voor glyfosaat. Glufosinaat heeft namelijk als nadeel dat het de wortel van een onkruid niet dood zoals glyfosaat dat doet. Daarom wordt het bij ons vooral gebruikt als loofdoder in aardappelen.

Alle desinvesteringen samen scheppen grote opportuniteiten voor andere spelers op deze markten en daar is het de Europese Commissie om te doen. "We hebben concurrentie nodig om te verzekeren dat landbouwers keuze hebben tussen verschillende zaden en gewasbeschermingsmiddelen aan betaalbare prijzen." Op de zadenmarkt meent Vestager dat BASF, Dow/DuPont, Syngenta en zadenspecialisten als Limagrain en KWS het vuur aan de schenen zullen leggen van de nieuwe fusieonderneming. In de verkoop van gewasbeschermingsmiddelen moet de concurrentie vooral komen van Dow/DuPont, Syngenta, BASF en FMC als nieuwe nummer vijf in Europa.

Onder meer op de markt voor groentezaden dreigde een gebrek aan concurrentie. Monsanto is de grootste speler met de eigen merken Seminis en De Ruiter. Bayer zette daar Nunhem als sterk merk tegenover en schopte het daarmee tot nummer vier in de wereld en werd Monsanto’s grootste uitdager in Europa. Voor akkerbouwgewassen zag de Commissie vooral een probleem voor koolzaad en katoen. In ggo’s zijn ze beiden actief: Monsanto met Roundup Ready gewassen en Bayer met zijn ‘Liberty Link’-technologie. In Europa is daar geen markt voor, maar de Commissie overschouwde het plaatje wereldwijd. Wat herbicidentolerantie en insectenresistentie betreft, zou er van concurrentie geen sprake meer zijn.

Tegen de fusie rees in Europa veel verzet van milieuorganisaties. Vestager ontving zelfs ruim een miljoen handtekeningen van Europeanen die wilden dat zij de fusie zou blokkeren. De Europese Commissie heeft veel tijd uitgetrokken voor het onderzoek en hield meer dan 2.000 producten tegen het licht. Van een aantal daarvan moet de fusieonderneming dus afscheid nemen. Bayer schuift zelf BASF als mogelijke koper naar voor, maar de Commissie gaat na of hierdoor geen andere bezwaren rijzen. Grote spelers in de toelevering in landbouw zijn door fusies nog groter geworden. Dat zagen we eerder al bij Dow en Dupont, en ook bij ChemChina en Syngenta. De concentratiegraad is nu bijzonder hoog.

Ondanks de vele toegevingen aan Europa reageert Bayer verheugd op het nieuws van de goedkeuring. “Samen met Monsanto willen we landbouwers wereldwijd helpen om meer voedzame producten op een duurzame manier te telen zodat de consument en het milieu er wel bij varen”, laat CEO Werner Baumann optekenen. Meer dan de helft van de zowat 30 autoriteiten die zich over de fusie buigen, hebben hun fiat reeds gegeven. Brazilië en China gingen de EU vooraf.

Ontgoocheling is er bij Bart Staes, Europees parlementslid voor Groen. “Deze fusie is slecht nieuws voor boeren, het leefmilieu en voedselzekerheid. De agrochemische landbouwindustrie is al veel te veel geconcentreerd. Dat is eigen aan het model zelf, hetgeen een handvol enorme multinationals een nog grotere greep op de voedselproductie zal geven, ook al verzekert Vestager van niet”, klinkt het.