Aardappel kent vele biotechnologische toepassingen

Klassieke aardappelrassen zoals Bintje, Désirée, Nicola en Charlotte krijgen binnenkort misschien het gezelschap van enkele bijzondere varianten. Sinds de biotechnologie haar intrede heeft gedaan in aardappelland, worden knollen met de vreemdste eigenschappen gecreëerd, stelt wetenschapsredacteur Kim De Rijck vast in De Standaar. De genetische wijziging maakt ze onder meer geschikter voor de papier-, textiel-, plastic- of geneesmiddelenproductie.

De trend werd gezet toen Amerikaanse wetenschappers aankondigden dat gewijzigde aardappelen minder vette frietjes zouden opleveren. Maar de resultaten van dit onderzoek bleven uit. Daarna kwam er nieuws uit Duitsland. Door het inbrengen van genen uit een artisjok in aardappelen, gingen de knollen inuline produceren. Inulinen zijn een groep van zetmeelachtige stoffen die een gunstige invloed zouden hebben op de darmflora. Een andere aardappel is verrijkt met extra eiwitten. Hij werd enkele jaren geleden voorgesteld als heilbrenger van ontwikkelingslanden, maar wat ervan geworden is, blijft onduidelijk.

Een stapje verder gaan de aardappelen die zodanig genetisch gewijzigd worden dat ze een genezende functie krijgen. Eveneens in Duitsland kregen aardappelen dankzij een genetische wijziging extra veel zeaxanthine, een stof die ouderdomsblindheid kan tegengaan. Deze aardappelen waren ook bedoeld voor het rijke Westen, "want veel ouderen eten niet genoeg groenten en dat werkt ouderdomsblindheid in de hand". Maar de harde kern van tegenstanders van GGO's laat zich niet verleiden door mogelijke gezondheidsvoordelen. Niet alleen in Duitsland, maar ook elders werden proefvelden met aardappelen vernietigd.

Monsanto bouwde bij aardappelen een weerstand in tegen de gevreesde coloradokever. In Europa werden deze aardappelen niet toegelaten en ook in de VS is de teelt ervan intussen uitgedoofd omwille van het beperkt commercieel succes en de weigerachtige houding van grote friet- en chipsproducenten.

In Europa en elders is een andere plaag, de aardappelziekte, een groot probleem. Onderzoekers proberen aardappelen zodanig genetisch te wijzigen dat ze ongevoelig worden voor de ziekteverwekker Phytophtora. Het onderzoek zit momenteel in een bijzonder spannende fase, al duurt het wellicht nog enkele jaren vooraleer de resultaten er zijn. Het economisch belang van de aardappelziekte maakt van deze gewijzigde knollen misschien wel goede kanshebbers om ooit toegelaten te worden, zelfs in het kritische Europa.

Uit een lijst van Europese veldproeven blijkt dat toch al heel wat genetisch gewijzigde aardappelvarianten op experimentele schaal worden geteeld en getest, een stap die nodig is om commercieel toegelaten te worden. Twee genetisch gewijzigde aardappelsoorten hebben de tests doorstaan en zijn al ver gevorderd in het officiële goedkeuringsproces. Ze kregen positief advies van de Europese Voedselauthoriteit (EFSA). Deze aardappelen hebben door de wijziging een bijzondere zetmeelsamenstelling, met het oog op papierproductie.

Deze industriële toepassing van gemodificeerde aardappelen blijkt op veel minder weerstand te stuiten bij de publieke opinie. Momenteel zijn er ook volop experimenten aan de gang in de plastic-, printer- en textielindustrie. Hoewel genetisch gewijzigde aardappelen voor industriële toepassingen niet bedoeld zijn om op te eten, wordt voor de zekerheid meestal toch getest of ze schadelijke effecten hebben bij proefdieren. Want na zetmeelwinning wordt het overblijvende plantenafval in sommige gevallen als veevoeder gebruikt. De aardappelen kunnen bovendien altijd per vergissing in de menselijke voedingsketen terechtkomen.