"Vermijden van overproductie strookt met fair trade"

Eind oktober organiseerden Wervel en de redactie van MO* een debat over eerlijke prijzen voor landbouwproducten en fair trade in het bijzonder. “Lokale eerlijke handel staat niet los van fair trade. Het vermijden van overproductie is een solidariteitsprincipe want het zorgt voor een betere prijs voor alle boeren en respect voor de markten in het Zuiden”, verklaarde Sieta Vankeimpema van de European Milk Board.

“Uit cijfers van de Nederlandse Rabobank blijkt dat de ‘return on investment’ voor toelevering, verwerking en retail 20 procent en meer bedraagt, terwijl de boer tevreden moet zijn met 0,3 procent”, opende Sieta Vankeimpema het debat. “Al snel was er eensgezindheid over het feit dat overproductie de oorzaak is van prijzen die onder de kostprijs liggen”, vertelt organisator Wervel, de Werkgroep voor een Rechtvaardige en Verantwoorde Landbouw.

“We zeggen dat het de politiek is die fout zit, de consument die fout kiest, de tussenpersonen in de voedselketen die op winst uit zijn, maar eigenlijk zijn de boeren te veel aan het produceren”, beaamt Guy Depraetere, woordvoerder van het Algemeen Boerensyndicaat. Volgens ABS gaat het om een beperkte overproductie en zouden enkele procenten minder de prijs al dikwijls tot een aanvaardbaar niveau kunnen laten stijgen. Maar er zijn altijd producenten die zich niet houden aan de afgesproken aanbodbeheersing, luidde het ook.

“Er heerst een cultuur van grootschaligheid en steeds meer produceren die in boerenmiddens nog altijd gepredikt wordt door vele belangengroepen”, analyseert Wervel. “En wie wordt daar beter van? Zowat iedereen, behalve de boeren, zo blijkt uit de cijfers van Rabobank.”

Fair trade gaat over meer dan enkel een kostendekkende prijs. Het wil ook bouwen aan sociale organisatie en ecologische productie. De ‘eerlijke biomelk’ Bionido is het eerste merk dat hier werk van maakt voor een lokaal product. Biologisch groothandelaar Biosano en de coöperatie Biomelk Vlaanderen beloven dat het uniek en transparant rekenmodel achter Bionido er voor zorgt dat de Vlaamse boer nooit onder de kostprijs produceert en steeds een faire vergoeding voor zijn arbeid ontvangt. Ook Fairebel en Délimel bieden melk aan waarvoor een faire prijs werd betaald.

Bionido stort bovendien één procent van de opbrengst in een fonds als tegemoetkoming in de kosten van de producenten die zonder soja werken en op deze manier ook het Zuiden vrijwaren van industriële sojateelt. Naast de kostendekkende prijs, moeten producenten voldoen aan sociale en ecologische criteria. Dit alles wordt door een extern organisme gecontroleerd. “Dit is vandaag uniek, maar momenteel werken ook andere producenten aan producten met een gelijkaardig lastenboek”, weet Wervel.

Naast korte ketenafzet, die misschien niet voor elke producent is weggelegd, biedt lokale eerlijke handel volgens Wervel nog een piste om duurzame landbouw tot bij de consument te brengen.