Te veel antibioticaresistente bacteriën in ons vlees

Test-Aankoop liet in een labo kip, varkens- en rundvlees analyseren op de aanwezigheid van ESBL-producerende bacteriën. De resultaten bevestigen die van eerdere analyses in Nederland, en nopen volgens Test-Aankoop tot een dringend ingrijpen. "Geef landbouwers een referentiepunt om het antibioticagebruik in de eigen veestapel mee te vergelijken", is de suggestie.

Test-Aankoop kocht 105 kipfilets, 38 stukken varkensvlees en 38 stukken rundvlees voor analyse op aanwezigheid van ESBL-producerende bacteriën. Te veel vlees blijkt besmet: 73 procent van de geanalyseerde kipfilets bevat ESBL, net als 16 procent van het varkensvlees en 8 procent van het rundvlees. De resultaten, die gepubliceerd worden in het volgende nummer van Test Gezondheid, bevestigen die van eerdere analyses door de Nederlandse Consumentenbond.

"Gezien het massale gebruik van antibiotica het ontstaan van resistente bacteriën in de hand werkt, is het hoog tijd om een stap terug te zetten en het gebruik van antibiotica duurzaam en drastisch te verlagen, zowel in de humane als in de diergeneeskunde", waarschuwt Test-Aankoop. "Resistentie bij bacteriën is momenteel één van de meest verontrustende problemen in de geneeskunde. Onzorgvuldig, grootschalig en langdurig antibioticagebruik versnelt de ontwikkeling van resistentie."

De Belgische veehouderij is één van de grootgebruikers van antibiotica in Europa. Tussen 2011 en 2012 is het antibioticagebruik in de diergeneeskunde lichtjes gedaald, met zeven procent. "Alvast een kleine vermindering", erkent Test-Aankoop, "maar opdat dit echt zinvol zou zijn, moet die evolutie jarenlang kunnen aanhouden." Tegelijkertijd is er echter momenteel ook een negatieve trend: meer verbruik van antibiotica die door de WHO zijn aangeduid als van kritisch belang voor de humane geneeskunde. "Die trend moet absoluut een halt worden toegeroepen", vindt de consumentenorganisatie.

Test-Aankoop zegt dat ons land best kijkt naar Nederland en Denemarken, waar het antibioticagebruik in de veehouderij duidelijk is afgenomen na de invoering van een informatiesysteem dat de grootgebruikers opspoort en hen helpt om minder antibiotica in te zetten. "Dat kan onder meer door hen een referentiepunt te geven om hun eigen gebruik mee te vergelijken. Dankzij dat systeem kunnen per diersoort ook doelstellingen worden vastgelegd."

Een grotere transparantie omtrent het antibioticagebruik in de veehouderij, zou een ander voordeel zijn. "In België zijn er momenteel hoe dan ook onvoldoende gegevens beschikbaar. Het is wel bekend hoeveel antibiotica er in het algemeen aan dieren worden toegediend. We weten ook dat 90 procent bestemd is voor de landbouw, dus onder meer voor de varkens-, pluimvee- en runderteelt. Maar concretere cijfers ontbreken nog, hetgeen verdere vooruitgang belemmert."

Dat een heel groot percentage van de kipfilets resistente bacteriën bevat, betekent niet dat de consument bij het eten van kip besmet of ziek zal worden. Wie de hygiëneregels in de keuken in acht neemt, en het vlees goed bakt, doodt alle bacteriën door verhitting. Op basis van de eigen testmethode die beter geschikt is om trends aan te duiden, voegt het Voedselagentschap daaraan toe dat de situatie verbetert. In 2011 bedroeg het aandeel ESBL-besmet vlees nog 77,5 procent, maar in 2012 was het al gezakt tot 53 procent. Voor 2013 (tot op heden) zitten we aan 41 procent. Dat zou te danken zijn aan een betere hygiëne in de pluimveesector en de slachthuizen.

"Ondanks de door het FAVV gerapporteerde positieve tendens, tonen onze resultaten aan dat nog te veel vlees besmet is met ESBL-producerende bacteriën. Dit is een duidelijk signaal dat er meer inspanningen moeten geleverd worden om dit aantal naar beneden te krijgen", besluit Test-Aankoop. Daarop geeft zij de diergeneeskunde enkele actiepunten mee: "Verzamel per diersoort en per producent gegevens over de toegediende antibiotica. Gebruik veel minder antibiotica die voor de humane geneeskunde van kritisch belang zijn. Schroef het preventief gebruik sterk terug. En voer een maximum in dat aan antibiotica gebruikt mag worden, naargelang de diersoort."