"Prijsvorming laat geen rendabele varkenshouderij toe"

Ondanks de ondertekening van een gedragscode voor faire relaties in de agrovoedingsketen en de vele overlegvergaderingen het voorbije jaar, staan we één jaar later in de varkenssector niet veel verder, zegt het Algemeen Boerensyndicaat. Volgens ABS kan de huidige manier van prijsvorming en de prijsdruk die van bovenaf in de keten gehanteerd wordt, onmogelijk een economisch rendabele varkenshouderij garanderen.

Eén van de belangrijkste aanbevelingen in de gedragscode die ondertekend werd op 20 mei 2010, is dat aanbieders en kopers zich gedragen als partners in een streven naar een duurzame ontwikkeling van de gehele agro-voedingsketen. "Dit houdt behalve een maatschappelijke en milieudimensie ook een economische dimensie in", zegt ABS-voorzitter Hendrik Vandamme, "die eruit bestaat dat de rendabiliteit voldoende is om de continuïteit van de schakels in de keten te garanderen."

Eén jaar na de ondertekening stelt Vandamme vast dat er weinig veranderd is. "Het ontbreekt in de code aan een zinnetje dat stunten met voedselprijzen verbiedt", zegt de voorzitter van ABS, "en daar wringt nu net het schoentje." Hij merkt dat week na week gestunt wordt met vleesprijzen en de consument gelokt wordt met aanbiedingen en kortingen tot 35 procent. "Een korting die enkel gegeven kan worden door te drukken op de aankoopprijs van het vlees, waar de producent uiteindelijk de dupe van is", meent Vandamme.

Op de markt voor varkensvlees werkt vraag en aanbod niet meer, maar domineren één of meerdere spelers, is zijn overtuiging. "Op twee weken tijd daalt de prijs met 10 cent per kilo levend varken, terwijl meerdere analisten positief gestemd waren voor de komende maanden", zegt Vandamme. "Door het krappe aanbod varkens, de vlotlopende afzet en export en de extra vraag naar barbecuevlees vanwege het mooie weer, was de verwachting dat de varkensprijs verder zou stijgen naar 1,4 euro per kilo."

Een varkenshouder ontvangt na deze prijsval in de praktijk nog 1,17 euro per kilo, terwijl de gemiddelde kostprijs volgens de laatste studie van de FOD Economie in december 2010, voor een gesloten varkensbedrijf op 1,31 euro per kilo komt. "In werkelijkheid is de kostprijs op het merendeel van de bedrijven nog hoger omdat we na december 2010 nog verschillende stijgingen van de veevoeders ondergaan hebben", legt Vandamme uit. "Concreet wil dit zeggen dat een varkenshouder per varken nog steeds een verlies lijdt van 16 euro. Voor een gemiddeld bedrijf een verlies van vele duizenden euro’s per maand en dit na reeds vier zeer moeilijke jaren."

Het Algemeen Boerensyndicaat vreest dat zonder dringend ingrijpen van de Vlaamse, federale en Europese overheden, de varkenshouderij op zeer korte termijn zo goed als volledig uit Vlaanderen zal verdwijnen, met dramatische economische en sociale gevolgen voor de vele familiale bedrijven. Ook in de toeleverende en verwerkende industrie zullen massaal banen verdwijnen. "Laat men dit zomaar gebeuren?", vraagt de landbouworganisatie zich af.

In Nederland is de bank ABN Amro overtuigd dat de varkenshouderij geen hoge verwachtingen mag koesteren voor 2012, maar wel mag rekenen op een krachtig herstel van de markt in 2013. De Vereniging voor Varkenshouders (VEVA) kijkt noodgedwongen minder ver vooruit en wijst erop dat de crisis in de varkenshouderij nu groter is dan in januari. "Enkele grote Duitse slachthuizen hebben een zodanige monopoliepositie dat ze deze kunnen aanwenden om druk uit te oefenen op de varkensprijs", stelt VEVA. Volgens de sectorvereniging zit de prijsvorming voor varkens structureel fout en moet het initiatief voor verandering van de boeren zelf komen.