Kerncijfers ontleden economisch belang melkveesector

Traditioneel worden indicatoren zoals het aantal melkveebedrijven en de productiewaarde van melk gehanteerd om het belang van de melkveesector te meten. Volgens de Afdeling Monitoring en Studie (AMS) van het departement Landbouw en Visserij weerspiegelen die parameters slechts gedeeltelijk de economische rol van de sector en geven de kerncijfers in haar rapport een betere analyse van de bedrijfskolom melk.

Volgens de mei-enquête van 2008 telt Vlaanderen 277.343 melkkoeien in productie die gehouden worden op 6.919 bedrijven. 3.901 bedrijven kunnen beschouwd worden als gespecialiseerde melkveehouderijen. Zowel het aantal melkkoeien als het aantal bedrijven vertoont een neerwaartse trend. Het aantal bedrijven daalt sterker dan het aantal melkkoeien, wat wijst op schaalvergroting.

Er is ook een toenemende specialisatie. De Vlaamse Ardennen, het Meetjesland, Noord-Limburg en de Antwerpse Kempen zijn zones waar melkvee meer dan 20 procent uitmaakt van de totale standaardoutput van de gemeente. Zuivelproducten vormen in 2009, met een productiewaarde van 441 miljoen euro of 9,8 procent van de waarde van de Vlaamse land- en tuinbouwproductie, het derde belangrijkste product binnen de veeteeltsector na varkens- en rundvlees.

Vlaanderen telt in 2008 235 bedrijven die actief zijn in de zuivelverwerking en 624 die gespecialiseerd zijn in de distributie van zuivelproducten en eieren. Deze sectoren stellen samen iets meer dan 7.000 personen tewerk. De omzet van de zuivelverwerking bedraagt ongeveer 2,6 miljard euro, waarvan 86 procent afkomstig is van zuivelfabrieken en kaasmakerijen. De gespecialiseerde distributie noteert een omzetcijfer van 1,6 miljard euro.

België is zelfvoorzienend voor zuivelproducten. Met een totale invoer van 2,5 miljard euro en een uitvoer van 2,7 miljard euro, tekenen de zuivelproducten in 2008 een handelsoverschot op van ruim 200 miljoen euro. Een Vlaming besteedt gemiddeld 260 euro per jaar aan zuivelproducten, waarvan 38 procent aan kaas en 18 procent aan consumptiemelk.

Het Europese beleid kiest ervoor om ook in de zuivelsector de markt een centrale rol te laten spelen. De melkveehouders moeten meer en meer het spel spelen van vraag en aanbod en moeten prioriteit maken van kostprijsbeheersing, kwaliteit en een bedrijfsstrategie die rekening houdt met schommelende marktprijzen, zowel aan input- als aan outputzijde. De quota zullen niet langer bepalend zijn voor de melkproductie. De verschillende actoren van de bedrijfskolom zullen nauw moeten samenwerken om de inputs en outputs van de verschillende schakels in de keten verder op elkaar af te stemmen.

Meer info : De bedrijfskolom melk, Bernaerts E., Demuynck E. & Platteau J. (2010) , Beleidsdomein Landbouw en Visserij, afdeling Monitoring en Studie, Brussel