Kansen voor natuurlijke vezels uit vlas en hennep?
Aardolie wordt niet enkel voor energie gebruikt, het is ook de grondstof voor heel wat materialen die we dagelijks gebruiken. Het POVLT ziet een alternatief in vlas en hennep, twee duurzame materialen die kunnen inspelen op de vraag naar natuurlijke vezels voor isolatie- en constructiemateriaal en vezelversterkte composieten. Het onderzoekscentrum te Beitem organiseerde daarom een brainstormsessie.
Vlas wordt traditioneel geteeld voor textieltoepassingen, maar ook de bijproducten zoals de korte vezels en de lemen kunnen een hoogwaardige toepassing krijgen. Dit kan een compensatie zijn voor de moeilijkere textielafzet waarmee de vlasverwerker tegenwoordig te kampen heeft. De teelt en verwerker zijn lokaal aanwezig, de afzet van de bijproducten van vlas in Vlaanderen is vooralsnog beperkt.
Industriële hennep kent gelijkaardige toepassingen en is voor de landbouw een milieuvriendelijk rotatiegewas met een hoge massaopbrengst. Afhankelijk van de gebruikte variëteit, kan bij een vezelras enkel het stro of bij een dubbeldoelras zowel het stro als het zaad geoogst worden. Het gewas is eenvoudig te telen, enkel voor de oogst is een aangepaste oogstmachines nodig om de lange, zeer vezelige stengels te kunnen verwerken tot hennepstro.
Tegenwoordig is in veel industrielanden een heropleving van de hennepteelt zichtbaar. In 2009 werd in Europa 20.000 ha hennep geteeld, waarvan 11.000 ha in Frankrijk. Dat de hennepteelt in België en Nederland nog niet echt van de grond komt, heeft voornamelijk te maken met het ontbreken van een verwerkende industrie en voldoende afzetmogelijkheden.
De vezels van vlas en hennep zijn nochtans uitermate geschikt voor industriële toepassingen. Ook de bijproducten van deze gewassen, de stengelstukjes die overblijven na het scheiden van de vezels, hebben intussen hun kwaliteiten bewezen als grondstof voor bouwplaten en constructiemateriaal of voor gebruik als hoogkwalitatief strooisel.
De vernieuwde aandacht in onze buurlanden voor vlas en hennep voor technische toepassingen, wakkert ook in Vlaanderen de interesse rond deze landbouwgewassen aan. Ondanks de vele mogelijkheden van deze gewassen en de relatief gemakkelijke teelt, is er voor de ontwikkeling van een gestructureerde afzet in Vlaanderen een sterke nieuwe dynamiek nodig.
Een geïntegreerde samenwerking tussen telers, verwerkers en afnemers kan de keten op gang brengen. Daarom organiseerde het Provinciaal Onderzoeks- en Voorlichtingscentrum voor Land- en Tuinbouw (POVLT) te Beitem, in samenwerking met CREALAB (Kortrijk) vorige maand een brainstormsessie over ‘Innovatieve toepassingen van vlas en hennep’. Dit initiatief kaderde binnen het Interreg-project ‘Groene grondstoffen, innovatief gebruik van landbouwgewassen’ en wordt financieel gesteund door Europa en de provincie West-Vlaanderen.
Tijdens de brainstormsessie van een 35-tal onderzoekers, verwerkers, afnemers en architecten uit de grensregio Vlaanderen-Zeeland kwam naar voor dat er nood is aan samenwerking binnen de volledige keten. Een coöperatieve keten van telers, verwerkers en afnemers kan voor alle partijen garanties bieden met betrekking tot verzekerde afzet en kwaliteit. Wanneer landbouwers en verwerkers geen specifieke afnemer hebben voor groene grondstoffen maar hun product op de globale markt moeten plaatsen, acht men de kans op succes klein.
Om groene grondstoffen in onze regio alle kansen te geven, zet het POVLT in 2011 een samenwerkingsverband op tussen een aantal landbouwers en de twee verwerkers die in Vlaanderen reeds werken rond hennepverwerking, om gezamenlijk in een eerste jaar een vijftal ha hennep te telen. Het grootste praktische knelpunt hierbij is het ontbreken van een aangepaste oogstmachine. Daarom zal het POVLT, dankzij financiering vanuit het Interregprogramma Vlaanderen-Nederland, voor de oogst een hennepoogstmachine inzetten van het Noord-Nederlandse bedrijf HempFlax.
Meer info: industriële hennep & vezelvlas
