Hoe fair wordt het spel gespeeld in de voedselketen?

Tussen 2004 en 2011 verboden de Europese mededingingsautoriteiten meer dan 50 kartels die landbouwers of leveranciers uitsloten, bedrijfsgevoelige informatie uitwisselden, prijsafspraken maakten of markten onder concurrenten verdeelden. Momenteel worden nog eens meer dan 30 mogelijke kartels en zowat 60 antitrustzaken onderzocht. Dat blijkt uit het rapport van het European Competition Network.

Bij hun marktmonitoring hebben de mededingingsautoriteiten eerst gekeken hoe de voedselmarkt functioneert. Veel van die initiatieven tonen volgens het rapport van het European Competion Network - dat zijn de Europese Commissie en de mededingingsautoriteiten van de 27 lidstaten - aan dat er heel wat andere verklaringen voor "ongunstige" marktontwikkelingen bestonden dan een gebrek aan concurrentie tussen de marktspelers. Ongunstig betekent in het rapport zoveel als prijsstijgingen van voedingswaren voor de consument.

Die vaststelling neemt niet weg dat de Europese mededingingsautoriteiten tussen 2004 en 2011 meer dan 180 antitrustzaken hebben onderzocht, bijna 1.300 concentratiebesluiten vastgesteld en meer dan 100 sectoronderzoeken en andere monitoringinitiatieven op de voedselmarkt ondernomen. De meeste zaken hielden verband met de verwerking en de productie van voedingswaren en, in mindere mate, met de detailhandel.

Van de ongeveer 1.300 concentraties die de Europese mededingingsautoriteiten onderzochten, deden er 82 bezwaren rijzen. Heel wat van die bezwaren (31%) hielden verband met de detailhandel. Andere "problematische sectoren" zijn volgens het rapport de zuivel- en vleessector, die 17 en 12 procent van alle concentraties met bezwaren uitmaakten.

De detailhandel wordt in de meeste lidstaten door een kleine groep grote warenhuisketens gedomineerd, zo blijkt nog uit het rapport. De mededingingsautoriteiten drongen op een verhoging van de concurrentie aan door drempels weg te nemen en de toegang van nieuwe ondernemers tot detailmarkten te vergemakkelijken.

Tijdens de marktonderzoeken werden ook structurele problemen vastgesteld die negatieve gevolgen hebben voor het concurrentievermogen van de voedingssector. Zowel de verbrokkelde primaire landbouwproductie in bepaalde lidstaten als het bestaan van onnodige tussenfases in de keten of van toegangsdrempels tot detailmarkten in de nationale wetgeving, deden de mededingingsautoriteiten beleidsadviezen formuleren.

"Een actieve handhaving van het mededingingsrecht in de voedselketen, in het bijzonder op het niveau van de voedingsindustrie, is in heel Europa aan landbouwers, leveranciers en consumenten ten goede gekomen", concludeert het rapport. Daarin leren we ook dat de mededingingsautoriteiten sinds het uitbreken van de voedselprijzencrisis in 2007 hun activiteiten in deze sector hebben versterkt.

Meer info: ECN-activities in the food sector