17 miljoen euro voor meer natte natuur
Ondanks de regen van de afgelopen weken en maanden was het grondwaterpeil in Vlaanderen begin januari nog niet hersteld van de voorbije droge zomers. Naar aanleiding van World Wetland Day op 2 februari, kondigen Vlaams minister van Natuur Zuhal Demir en het Agentschap Natuur en Bos aan dat ze meer dan 17 miljoen euro vrij te maken voor meer, betere en nabije natte natuur. “Met onze Blue Deal slaan we resoluut de weg in van extra moerasgebieden, vochtige graslanden én het herstellen van veengebieden”, reageert minister Demir.
Het aanpassen van het pompgemaal tussen de Schelde en de Kalkenvaart is één van de concrete overheidsrealisaties die Vlaams minister Zuhal Demir opstart in het kader van Blue Deal. “Ondanks de regen van de afgelopen weken en maanden is het grondwaterpeil nog niet hersteld van de voorbije droge zomers”, zegt de minister. Op 85 procent van de locaties in Vlaanderen bleven de grondwaterstanden in januari zeer laag (65%) tot laag (20%) voor de tijd van het jaar.
“Ook al regent het veel, het grondwaterpeil reageert daar maar heel traag op”, zegt minister Demir. “Hoe dieper de waterlaag gelegen is, hoe trager de aanvulling ervan. Daarom is het belangrijk om te investeren in meer natte natuur waar water maximaal vastgehouden wordt én kan infiltreren in de bodem. Experten bevestigen dat het creëren van extra natte natuur een van de beste manieren is om ons te wapenen tegen droogte en tegelijk meer natuurlijke buffers te hebben voor hevige regenval.”
Minister Demir wil daarom ook particulieren, ondernemers en lokale besturen aanmoedigen om mee de Vlaamse natuur te versterken met waardevolle natte natuurprojecten. Ze maakt via Natuur en Bos 17 miljoen euro vrij voor hun projectideeën die ze tegen 1 mei 2021 kunnen indienen.
Blue Deal: de waterbeschikbaarheid verbeteren
De laatste jaren worden we meer en meer geconfronteerd met de gevolgen van klimaatverandering en droogte. Dat uit zich in periodes van extreme regenval en extreme droogte. “Terzelfdertijd herontdekte de Vlaming in de coronacrisis de meerwaarde van gezonde natuur vlak bij huis”, reageert de minister. “Daarom zet ik hard in op de ‘Blue Deal’. Het herstel van natte natuurgebieden – wetlands – is een essentieel onderdeel daarvan.”
In het natuurgebied de Kalkense Meersen doet de minister dat door een versnelling van de investeringen en een krachtenbundeling van Natuur en Bos, de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM), De Vlaamse Waterweg, Natuurpunt en de gemeenten Wichelen, Laarne, Berlare en Wetteren. “Maar ik wil daarnaast ook nog een tandje bijsteken en ook particulieren aanmoedigen om de handen uit de mouwen te steken”, klinkt het.
“Ik zet volop mijn schouders onder projecten die de natuur in Vlaanderen ten goede komen, zoals hier in de Kalkense Meersen”, aldus minister Demir. “Het Sigmaplan, natuurinrichting en projectoproepen ‘projectsubsidies natuur’ zorgden de afgelopen jaren voor prachtige realisaties. Dit jaar doen we er een stevige smak middelen bovenop, met als doel specifiek natte natuurprojecten te ondersteunen. Droogte is een ernstige problematiek met nefaste effecten voor fauna en flora. Belangrijke aandacht gaat dus naar de realisatie van moerassen, plassen, meren en natte graslanden als natuurlijke buffergebieden.”
Kalkense Meersen wordt 600ha wetland
Hoe drastische de impact van verdroging kan zijn merken ze in de Kalkense Meersen aan de sterke achteruitgang van vochtminnende soorten. De inrichting van het gebied was dan ook voorzien op het snel afvoeren van water. Zo werd in de jaren '60 een pompgemaal gebouwd om het gebied droog te houden. “Voor de natuur was dit geen goede zaak”, aldus de minister. “De klimaatverandering dwingt ons nu om het waterbeheer anders te gaan aanpakken.”
Concreet zal er in de Kalkense Meersen een globale vernatting worden doorgevoerd en het pompgemaal zal verder worden geautomatiseerd zodat er in de toekomst weer flink wat meer water in de meersen kan blijven staan. Ook de waterkwaliteit krijgt een boost. “We saneren de Kalkense vaart en verwijderen de verontreinigde waterbodem”, legt Koen Martens van de Vlaamse Milieumaatschappij uit. “Het gaat om 25.000 m³ vervuild slib. De werken zullen in augustus al van start gaan.”
Met het herstel van 600 hectare wetland in de Kalkense Meersen wordt geleidelijk aan weer het traditionele systeem van winteroverstromingen opgebouwd met grasland dat tot ver in het voorjaar vochtig blijft. “Dat moet ervoor zorgen dat deze lente weidevogels zoals de grutto het hier na twee moeilijke jaren weer helemaal naar hun zin krijgen”, klinkt het. Ook voor de bever en de otter die recent zijn opgedoken in het gebied én voor het herstel van vismigratie tussen de Schelde en dit wetland is dit een cruciale stap.
“En in het deelgebied Scherenmeers zal zelfs nog extra water worden opgestuwd”, zegt Dominiek Decleyre van het Agentschap Natuur en Bos. “Zo kan het optimaal functioneren als waterbuffer en leefgebied voor moersasvogels.” Samen met de andere deelgebieden van het Sigmaplan Wijmeers, Bergenmeersen, Paardeweide, Paardebroek en met de natuurinrichting in Berlare Broek en Donkmeer ontstaat zo een cluster van 2.000 hectare natte natuur.
Zowat 80 procent van het gebied is al eigendom van de overheid of Natuurpunt. “Voor het overige gebied lopen er gesprekken met landbouwers voor onteigening, of ze kunnen vrijwillig in het project stappen”, klinkt het. “De graslanden zullen niet het hele jaar door onder water staan, het wordt geen moeras, op een afgebakend deel van zowat 130 hectare na.”
Alle details en voorwaarden voor de projectoproep van minister Demir vind je op de website van het Agentschap Natuur en Bos of op de Natura 2000-website.
Bron: Eigen verslaggeving / De Standaard
