Vlaamse milieuwetgeving op de korrel: Melding grondwaterwinning leidt tot EU-zaak

Hoe belandt een lokale melding voor grondwaterwinning door een landbouwer uit Peer plots op de rol van het Europees Hof van Justitie? Via een procedure die milieuorganisatie Dryade aanspande bij de Raad voor Vergunningsbetwistingen, zo blijkt.

Van melding tot EU-aangelegenheid

Twee jaar geleden nam de stad Peer akte van een melding voor een grondwaterwinning tot maximaal 175 kubieke meter per dag. Voor dergelijke volumes volstaat een meldingsdossier. Een omgevingsvergunning met bijhorende passende beoordeling is dan niet vereist. Toch voegde het betrokken landbouwbedrijf vrijwillig één toe, waarin staat dat er geen schadelijke effecten verwacht worden op het SBZ-H-gebied dat ruim 400 meter verderop ligt.

Dryade betwist die conclusie en vocht de melding aan. Volgens de vzw kan de wateronttrekking bijdragen aan verdroging in het natuurgebied en is er onvoldoende onderzocht welk effect ze heeft in combinatie met andere wateronttrekkingen in de omgeving. Daardoor wordt de onzekerheid over mogelijke schade aan het beschermde natuurgebied niet weggenomen, een voorwaarde van de Europees Habitatrichtlijn.

Maar in de rechtszaak wordt aangevoerd dat de kritiek van Dryade niet relevant is, aangezien een passende beoordeling sowieso niet verplicht is voor meldingsplichtige activiteiten. Dit staat zo geschreven in het Natuurdecreet, de Vlaamse omzetting van de Europese Habitatrichtlijn.

Is de Vlaamse wet in strijd met de Europese?

Een opening die Dryade benut om de Raad voor Vergunningsbetwistingen te wijzen op wat volgens de organisatie een lacune is in het Vlaams Natuurdecreet: ook kleinschalige of ogenschijnlijke onschuldige projecten kunnen volgens de organisatie significante effecten hebben op de beschermde natuur. Door deze vrij te stellen van een beoordeling, zou Vlaanderen de Habitatrichtlijn onvolledig hebben omgezet.

Europees Hof buigt zich over Vlaamse milieuregels

Wanneer er twijfel bestaat over de interpretatie of geldigheid van een Europese regel die cruciaal is voor de beslechting van een geschil, kan de Raad voor Vergunningsbetwistingen een prejudiciële vraag stellen aan het Hof van Justitie van de Europese Unie. In dit dossier achtte de Raad zo’n vraag noodzakelijk.

Het Europees Hof moet nu oordelen of meldingsplichtige projecten mogen worden vrijgesteld van een passende beoordeling, zelfs wanneer ze mogelijk een significante impact hebben op een speciale beschermingszone. Met andere woorden: is het Vlaamse onderscheid tussen meldings- en vergunningsplicht toelaatbaar onder de Europese natuurwetgeving? De uitspraak wordt binnen anderhalf jaar verwacht.

Dryade reageert positief. “De toestand van het grondwater in Vlaanderen is al jaren zorgwekkend. Dat is onder meer het gevolg van een scheefgetrokken balans tussen onttrekkingen en aanvullingen van grondwater. We schatten dat 12.000 van de 34.000 vergunde grondwaterwinningen mogelijk alsnog een effectbeoordeling nodig hebben. Deze zaak kan een grote stap vooruit betekenen in de strijd tegen de verdroging.”