Zijn varkensvet en aardappelen de oplossing voor ‘vergroening’ luchtvaart?

Duurzame vliegtuigbrandstoffen

Een primeur voor luchtvaartmaatschappij Virgin Atlantic, want vorige week vloog het eerste passagiersvliegtuig op 100 procent ‘Sustainable Aviation Fuels (SAF)’ de Atlantische Oceaan over. SAF's zijn duurzame vliegtuigbrandstoffen. De Internationale Burgerluchtvaartorganisatie (ICAO) definieert ze als hernieuwbare of uit afval afkomstige vliegtuigbrandstoffen die voldoen aan bepaalde duurzaamheidscriteria. 

Uit een technische analyse van de ICAO blijkt dat SAF het “grootste potentieel” heeft om de CO₂ -uitstoot van de internationale luchtvaart terug te dringen. Details over de exacte grondstoffen die in SAF's worden gebruikt, zijn vaak vaag. Maar uit prognoses van het adviesbureau Stratas Advisors blijkt dat dierlijke vetten naar verwachting de meest voorkomende 'afval'-grondstof zullen zijn die in SAF's wordt gebruikt, naast gebruikte bakolie.

Europese wetgevers hebben het bijproduct van de industriële veehouderij gepromoot als een manier om de koolstofimpact van transportbrandstoffen te verminderen. Uit een publicatie van Transport & Environment (T&E) blijkt dat het gebruik van biodiesel uit dierlijke vetten de afgelopen tien jaar is verdubbeld en veertig keer hoger is dan in 2006. Circa 50 procent van alle beschikbare dierlijke vetten wordt in Europa al herleid tot biodiesel. Het restproduct wordt bovendien al op grote schaal gebruikt in diervoeder, zeep en cosmeticaproducten. Analisten voorspellen dat het gebruik van biobrandstoffen uit dierlijke vetten tegen 2030 drie keer hoger zal liggen.

Dierlijke vetten

Uit berekeningen van T&E is voor een vlucht van Parijs naar New York, een restroom dierlijk vet nodig van zo’n 8.800 dode varkens. Met de dierlijke vetten van alle varkens die in ons land per maand worden geslacht, komt de Belgische luchtvaart maar één dag toe. Dat schrijft het tijdschrift Knack.

Zoals alle 'afval'-biobrandstoffen is de beschikbaarheid van dierlijke vetten beperkt. Het opschalen van de industriële vleesproductie is niet haalbaar en ook niet wenselijk omwille van de milieudruk. Uit verschillende hoeken klinkt dan ook de kritiek dat dit geen duurzaam model zou zijn. De dierenvoeding-, zeep- en cosmetische industrie hebben deze dierlijke vetten ook al nodig op grote schaal, want er zijn weinig of geen alternatieven. Fabrikanten van huisdiervoeding hebben al gewaarschuwd dat ze zullen moeten overstappen op “minder duurzame opties” zoals palmolie. Ook producenten van zeep en cosmetica zullen hoogstwaarschijnlijk deze stap moeten zetten, omdat dit de goedkoopst beschikbare optie is.

“Het blijkt dat varkens zullen vliegen", zegt Barbara Smailagic, biobrandstofexpert bij T&E. "Al jaren verbranden we dierlijke vetten in auto’s zonder dat de bestuurder het weet. Nu zullen ze uw volgende vlucht van brandstof voorzien. Maar dat kan niet worden volgehouden zonder andere sectoren te benadelen, die op hun beurt waarschijnlijk zullen overstappen op schadelijke alternatieven zoals palmolie. We hebben meer transparantie nodig, zodat consumenten weten wat er in hun tanks gaat en wat hun vluchten van brandstof voorzien." Afgelopen zomer dienden consumentenorganisaties waaronder Testaankoop nog klacht in tegen SAF’s wegens misleidende greenwashing.

Aardappelen

Maar varkensvet is niet de enige mogelijke bron van biobrandstof. De Nederlandse Wageningen Universiteit & Research (WUR) heeft in samenwerking met een aantal partners een nieuw type vliegtuigbrandstof ontwikkeld op basis van biogebaseerde reststromen uit de agro-industrie met in de hoofdrol: aardappelen. Met het ‘BioJet Fuel’-project heeft WUR op laboratoriumschaal aangetoond dat aardappelreststromen geschikt zijn als startmateriaal voor de productie van aceton, isopropanol, butanol en ethanol (AIBE) via fermentatie met anaerobe bacteriën.

Volgens WUR zijn die voordelen aanzienlijk. Zo zijn de reststromen goedkoop, ruimschoots beschikbaar en geschikt voor fermentatie. “Een ander belangrijk voordeel is dat de mix van producten die we verkrijgen na fermentatie makkelijk opgewerkt kan worden”, vertelt Ana López Contreras, projectleider bij Wageningen Food & Biobased Research. “We kunnen deze met een enkele chemische stap verwerken tot koolwaterstoffen voor diesel en na hydrogenatie voor vliegtuigbrandstof.”

“We zijn ervan overtuigd dat we een volledige productieketen voor vliegtuigbrandstof kunnen realiseren waarbij we de niet-eetbare reststromen uit aardappelverwerking als grondstof gebruiken”, aldus de projectleider. Om grootschalige en commerciële productie mogelijk te maken, onderzoekt WUR hoe het fermentatieproces geoptimaliseerd kan worden zodat de productie wordt versneld en de opbrengst toeneemt. De resultaten van het WUR-project kunnen een eerste stap zijn in het opzetten van nieuwe waardeketens, waar biomassa en reststromen met hoog vochtgehalte uit de landbouw en voedingsindustrie gebruikt worden als uitgangsmateriaal voor geavanceerde biobrandstoffen.