Zeebodem van Noordzee twee keer per jaar omgeploegd

Internationale experts bogen zich deze week aan de K.U.Leuven over de vraag of en hoe een duurzame visserij nog mogelijk is. "Subsidies afschaffen", vraagt de pas ingehuldigde eredoctor Daniel Pauly. "Mariene reservaten afbakenen", voegen andere onderzoekers eraan toe. "Er zijn genoeg oplossingen voor duurzame visserij, maar het ontbreekt vaak aan politieke moed", luidt de wetenschappelijke eindconclusie.

Al vele jaren is duidelijk dat de overbevissing dramatische gevolgen heeft op de vispopulaties in de wereldzeeën. Het kabeljauwbestand is op sommige plaatsen al zo sterk gereduceerd, dat experts zich afvragen of herstel nog wel mogelijk is. En het blijkt niet alleen om aantallen te gaan. De overbevissing heeft ook de samenstelling van de populaties ingrijpend veranderd. Natuurlijke kabeljauwgroepen bestaan uit grote en kleine vissen. Het formaat is niet alleen van de leeftijd afhankelijk, maar ook van de genen. Doordat grote vissen het meest worden weggevangen, krijgen die nog amper de kans zich voort te planten en zijn in de huidige populaties bijna alleen nog kleine vissen te vinden.

"Veel mensen denken dat evolutie alleen over millennia speelt", zegt Ulf Dieckmann van het Internationaal Instituut voor Toegepaste Systeemanalyse in Oostenrijk. "Maar het wordt steeds duidelijker dat ook in een tijdspanne van twintig tot dertig jaar tijd een soort sterk kan evolueren, als de druk hoog is. De versnelde evolutie door overbevissing wordt nog te vaak genegeerd of geminimaliseerd. Een ander misverstand is dat een soort er altijd beter van wordt door te evolueren. Evolutie kan een soort ook doen uitsterven en het proces is misschien moeilijk om te keren. Volgens onze modellen kan het herstel van een getroffen populatie 250 jaar duren".

Jaarlijks wordt zo'n honderd miljoen ton vis uit de zee gehaald. Vooral de sleepnetten richten veel schade aan; ze woelen de bodem om en vernielen het hele ecosysteem. Wat achterblijft is een dood gebied. In de Belgische Noordzee wordt iedere vierkante meter zeebodem gemiddeld twee keer per jaar met een sleepnet omgeploegd, heeft Han Lindeboom van het onderzoeksinstituut Wageningen Imares berekend.

"We moeten de cirkel van subsidies doorbreken", hamert Pauly. "De visserijsubsidies verergeren het probleem heel erg. De sector leeft ervan. Subsidies die het onderzoek en de veiligheid bevorderen zijn goed. Maar de slechte subsidies, waarmee vloten en vissershavens worden uitgebreid of brandstof wordt gekocht, die moeten verdwijnen. Het is de zekerste maatregel om de overbevissing drastisch te verminderen". Daarnaast moeten dringend meer zeegebieden beschermd worden. Aquacultuur zal volgens Pauly niet volstaan om de wereld te voeden. Al gelooft hij wel in het opwaarderen van onderschatte vissoorten, zoals ansjovis in Peru.

Oplossingen voor een duurzame visserij zijn er genoeg. "Helaas ontbreekt de politieke wil om de sterke maatregelen te nemen die herstel zouden mogelijk maken", zuchten de wetenschappers. Tijdens de slotdiscussie maakt Daniel Pauly zich boos over de straffeloosheid in de visserij: "Er is geen enkele sector in de economie waar je telkens opnieuw de wetten mag overtreden. In de visserij gebeurt dat voortdurend. Een publiek goed wordt vernietigd en dat moet stoppen". Pauly wijst de overheden op hun verantwoordelijkheid. "Ook België en Nederland hebben zich door de ondertekening van de Conventie voor Biologische Diversiteit geëngageerd om een bepaalde oppervlakte zeegebied te beschermen, maar ze voeren het niet uit".(MP)