Zaak Huts: “Een eerlijke kans om gronden te verwerven, daar was het ons om te doen”

Annelies, vandaag is weer gewoon werkendag voor jou. Maar het regent wel steunbetuigingen aan je marktwagen.

Marchand: “Inderdaad, alles dringt nog niet goed door. Woensdag is mijn vaste marktdag in Gent, we staan op het Heilig Hartplein in Sint-Amandsberg en op de Boerenmarkt op de Standaertsite in Ledeberg. Ik heb vandaag al pralines en zelfs een taart gekregen en een massa opgestoken duimen en proficiats. De meeste vaste klanten wisten wel dat wij achter de zaak Huts zaten, maar er zijn ook wel wat mensen die het pas vanmorgen in de krant lazen. Wij hebben er eigenlijk nooit mee te koop gelopen, voor ons was het een princiepskwestie, geen marketingstunt.”

En de princiepskwestie was toegang tot landbouwgrond voor boeren.

“Inderdaad. Wij hebben samengezeten met een aantal andere landbouwers uit de streek, maar zij wilden er uiteindelijk niet mee doorgaan. Voor ons was een stuk weiland in de buurt de reden om toch door te zetten. Dat perceel ging voor 88.000 euro per hectare naar een particulier die er natuur van maakte. Langs de ene kant trof ons het enorme prijsverschil (in Gent werd 450 hectare verkocht voor 17,5 miljoen euro, nvdr), maar ook het gevoel dat de actieve boer altijd aan het kortste eind trekt. Dat weiland bij ons in de buurt werd wat ik ‘maaknatuur’ noem. Dat is heel mooi gelukt hoor, maar ook van natuurambities en bebossing is er dus druk op landbouwgrond. Langs de andere kant gaat een stad als Gent dan 450 hectare uitstekende poldergrond verkopen als beleggingsproduct voor grote investeerders. Ook dat begrijp ik ergens, dat iemand als Huts in grond wil investeren. Ze maken dat niet meer bij hé. Maar daartussen zit de actieve boer wel altijd geplet.”

Waarom was je oog op die percelen in Zeeuws-Vlaanderen gevallen? Jullie hebben een biologisch bedrijf in Lokeren.

“We hebben een biologische vleesveebedrijf, met 70 koeien. Het zijn Blonde Aquitaines, een karaktervol, Frans ras met koeien die natuurlijk kunnen kalven en heel goed alleen op gras gedijen en daardoor ook natuurgebied kunnen begrazen. Wij willen niet uitbreiden, maar we hebben qua grond ook geen overschot. We zitten eigenlijk nipt. Het land van het OCWM in de Zeeuwse polders is heel geschikte akkerbouwgrond. Daar zouden we op 2 à 3 hectare kunnen experimenteren. Een beetje krachtvoeder en vooral ons stro moeten we biologisch inkopen, dat is duur. Op zo’n perceel zouden we aan de slag kunnen gaan met een combinatie van wintergerst en luzerne om de kringloop volledig te sluiten en onafhankelijk te worden. De gronden waren voor ons een leuke optie; eigenlijk maar twintig minuten ver van onze boerderij en met veel loonwerkers in de buurt zodat je niet alles zelf moet doen.”

Voor bioboeren is grond zo mogelijk nog belangrijker. Ik zie trouwens dat je daar geen reclame mee maakt op je wagen.

“Onze slagerij is inderdaad niet gecertificeerd, te veel papierwerk voor mijn man Pieter. (lacht) Je mag het biolabel niet gebruiken als niet alle schakels gecertificeerd zijn. Maar biologisch is voor ons belangrijk omwille van de principes die erachter zitten: de levenskwaliteit van onze dieren, het soort landbouw dat we doen. Grondgebondenheid is daar een hoeksteen van. De druk op de ruimte en op de landbouwgrond is groot in Vlaanderen, en we staan onvoldoende stil bij hoe sommige beslissingen die druk nog vergroten. Denk aan het nieuwe mestactieplan, waarbij men de bemestingsnorm opeens wilde verlagen. Als je dat doet, komen bedrijven die vandaag perfect in evenwicht zijn opeens weer in de problemen, dan moeten ze op zoek naar extra grond of dieren wegdoen. En dat geeft weer extra druk op de beschikbaarheid van grond en op de rendabiliteit van bedrijven. Ook bioboeren worden vandaag met heel veel onzekerheid geconfronteerd.”

Jullie zetten zelf alles af in de korte keten, zie je een terugval in de verkoop?

“Wij hebben geluk dat we veel vaste klanten hebben, die onze producten en onze kwaliteit kennen. Mijn man Pieter is in 1999 na de dioxinecrisis met onze hoeveslagerij begonnen, we hebben dus al heel wat jaren op de teller. Onze varkens komen van boer Tom van de Angelushoeve. Dat is iemand die mee dankzij ons op bio is overgeschakeld. De markt voor biovarkens is vandaag moeilijk, dat voel je aan alles. Bio moet een vraagmarkt blijven of we creëren onze eigen problemen. We verkopen ook weide-eitjes, en wij hebben daar nog altijd ons vast publiek voor hier in Ledeberg. Maar in supermarkten wordt er misschien sneller overgeschakeld op goedkopere alternatieven…

We zetten alles zelf af via verschillende kanalen: via onze slagerij op de hoeve, via de marktwagen, via voedselteams en ook via het Gentse platform Vanier, dat aan de Gentse horeca levert. Zo spreiden we ook onze risico’s, en dat is belangrijk. Bij ons in de straat zijn er binnenkort werken, dat hakt er meteen in. Tijdens Corona hebben we het omgekeerde gezien: de markten lagen volledig stil, maar we deden veel thuisverkoop en veel leveringen op bestelling, ook in het Gentse. Toen hebben we zelfs bij een neef van mijn man in Wallonië extra biorunderen moeten kopen, zo goed draaiden de zaken.”

In eerste aanleg verloor je de zaak nog. Waarom hebben jullie doorgezet?

“Toen werd nog gezegd dat ons belang niet was aangetoond. De rechter heeft eigenlijk geen oordeel ten gronde uitgesproken. We hebben ons dan inderdaad lang afgevraagd: doen we door of stoppen we? De stad had ondertussen wel actie ondernomen door een moratorium in te stellen op de verkoop van landbouwgronden van het OCMW. We hadden dus kunnen zeggen: het is niet volledig voor niets geweest. Maar uiteindelijk vonden we dat toch te vrijblijvend. Een eerlijke kans om gronden te verwerven, daar was het ons om te doen. En daarvoor hadden we een uitspraak ten gronde nodig. Het was een ‘no pasarán’-momentje. (lacht)”

Jullie stonden er gelukkig wel niet alleen voor?

“We werden ondersteund door de actiegroep ‘De Hongerige Stad’, een aantal inwoners van Gent die het zich hebben aangetrokken. Onze advocaat Nic Reynaert is een expert in staatssteun die met die piste naar ons is gekomen. Het is uiteindelijk de vraag van het Hof van Beroep aan de Europese instanties over de staatssteun die voor de doorbraak heeft gezorgd. Ook vanuit het middenveld hebben we veel steun gekregen: Boerenforum, de Landbouwbrigades, FIAN… En natuurlijk van onze vaste klanten. Langs de andere kant: er blijven wel veel tijd, stress en kosten mee gepaard.”

Iedereen noemt het “de zaak Huts genoemd, maar eigenlijk was het OCMW van Gent de verwerende partij.

“Inderdaad. Veel landbouwgronden zijn in het bezit van de OCMW’s sinds de Franse revolutie. Maar eigenlijk zijn ze al eeuwen publieke gronden, want voordien waren ze van de kerkelijke instellingen die ervoor zorgden dat de stad gevoed werd en dat er inkomsten waren om aan armenzorg te doen. Er moet bespaard worden en geld in kas komen voor de overheid, dat weten we allemaal. Maar de rechter zegt juist dat als het OCMW de gronden in aparte loten hadden verkocht, dat ze er dan meer had uitgehaald. Door daar extra uren in te steken en zich als een goede huisvader te gedragen, hadden ze het beter kunnen valoriseren. Eigenlijk gaat de uitspraak daar over, want over het beleid rond die landbouwgronden spreekt de rechter zich eigenlijk niet uit.”

Heb je al telefoontje gekregen van Rudy Coddens (Vooruit), de bevoegde schepen in Gent?

“Neen, en eigenlijk is dat raar, want doorheen heel de procedure hebben we niets gehoord van de stad. Gent doet ook veel goeie dingen voor alle duidelijkheid, ik zit hier ook in de Voedselraad, een adviesorgaan voor de Gentse voedselstrategie. Maar dat mag natuurlijk niet vrijblijvend zijn. Er moet nu echt een beleid komen voor die gronden. De stad kan veel dingen doen: de percelen te koop aanbieden in kleinere loten, maar ook pachtovereenkomsten sluiten waarbij ze bijvoorbeeld agro-ecologische landbouw of jonge boeren gaan ondersteunen. Juridisch zal dat niet evident zijn, maar zoals ik al zei: het zijn eigenlijk publieke gronden, dus het is logisch dat we die ook inzetten voor de maatschappelijke uitdagingen die er vandaag zijn. Corona, de energiecrisis, het nieuw mestactieplan... we hebben nu toch een paar wake-up calls gekregen. We moeten stilaan beginnen beseffen dat voedsel echt wel van dicht genoeg moet komen.“

.