Verkoop van OCMW-gronden aan Fernand Huts nietig verklaard

Fernand Huts, de topman van Katoen Natie, had de 72 percelen, goed voor 450 hectare landbouwgrond in Zeeuws-Vlaanderen, in 2016 kunnen kopen via zijn Luxemburgse vennootschap Bijloke BV voor 17,5 miljoen euro. De Belgische bioboer Pieter Van Poucke en zijn partner Annelies Marchand verzetten zich echter tegen de verkoop. Een deel van de gronden, tussen Zelzate en Sas-van-Gent ligt op 17 kilometer van het bedrijf van de boer. “Dat was ideaal voor hem om zijn bedrijf uit te breiden”, licht zijn advocaat Nic Reynaert toe. 

"De gronden zijn geregistreerd als 72 percelen en moesten daarom in verschillende loten verkocht worden", pleitte hij. "Vergelijk het met een kunstcollectie. Iemand die tien Picasso's heeft, gaat die toch ook niet in één lot verkopen? Uit geen enkel stuk van het OCMW blijkt dat de verkoop van de 72 percelen in een stuk meer opgebracht zou hebben dan ze afzonderlijk te verkopen”, aldus de advocaat. 

OCMW Gent in de fout

Door die adviesvraag liep het vonnis van de rechtbank vertraging op, maar nu heeft het hof van beroep zich uiteindelijk tot uitgesproken over de zaak. Het hof oordeelde nu toch dat het OCMW van Gent een fout heeft gemaakt en dat er mogelijk sprake is van staatssteun. "Aangezien dit gegeven erop zou kunnen wijzen dat de inschrijving zodanig was opgesteld dat het voor bepaalde groepen van geïnteresseerde kopers, met name degenen die slechts één perceel of zelfs meerdere, maar minder dan 79, percelen wilden of konden kopen, onmogelijk was om een bod in te dienen." 

Het OCMW voerde ook aan dat de verkoop van de gronden in één lot verantwoord was want het sloot het risico uit dat zij zou opgescheept zitten met onverkochte gronden. Maar het hof veegt dat argument van tafel. "Er liggen geen stukken voor die aantonen of zelfs maar aannemelijk maken dat er (markt)onderzoek werd gedaan naar dit scenario. Bovendien, een alternatief waarbij meerdere (maar niet alle) percelen samen zouden worden gevoegd voor verkoop werd niet onderzocht. Dit had nochtans het risico op onverkochte gronden kunnen beperken of zelfs uitsluiten, alsook een hogere marktwaarde kunnen opleveren." 

Daarnaast werden de gronden in november 2014 geschat op 20,5 miljoen euro. "Het hof stelt vast dat de uiteindelijke verkoopprijs ongeveer 15 procent lager lag dan de waarde weerhouden door de taxateur in het rapport van november 2014." Daarop besloot het hof dat er weldegelijk sprake is van mogelijke staatssteun. "De steunmaatregel in kwestie bestaat niet in de wijze waarop de inschrijvingsprocedure werd georganiseerd maar wel in de verkoop van de gronden die ten gevolge daarvan tegen een lagere prijs dan de marktprijs plaatsvond."

En verder: "De fout van het OCMW Gent bestaat erin dat zij aan Bijloke BV op onwettige wijze een voordeel heeft verleend die deze laatste onder normale marktvoorwaarden niet had kunnen verkrijgen. Het is door de beslissing van het OC MW Gent om de gronden in één lot te verkopen (en zich enkel te richten op institutionele investeerders) dat de transactie niet middels een concurrerende inschrijvingsprocedure is verlopen. Door deze fout heeft de appellant schade geleden. Hij heeft namelijk geen daadwerkelijke kans gekregen om zich in concurrentie te stellen met de door het OCMW Gent geviseerde doelgroep, waaronder Bijloke BV." 

Het hof verklaarde daarom de verkoop van de gronden aan Bijloke BV ongeldig en vernietigde de verkoopsakten uit 2016.

Grond op boogscheut van Antwerpse haven

De percelen waren tot 2016 van het Gentse OCMW. Dat behoort met 1.800 hectare grond tot de grootste grondbezitters van de provincie Oost-Vlaanderen. Dat berekende nieuwssite Apache voor het dossier rond grondbezit in Vlaanderen. Van die 1.800 hectare ligt amper 120 hectare in Gent zelf. De andere eigendommen zijn verspreid over heel Oost-Vlaanderen, West-Vlaanderen en zelfs Zeeuws-Vlaanderen, zo blijkt.

De grond in Zeeuws-Vlaanderen is erg gegeerd en ligt op een boogscheut van de Antwerpse haven. Vooral daarover maken buurtbewoners en landbouwers zich grote zorgen. Ze zijn bang dat de landbouwgrond op termijn ontwikkeld zal worden.  “Het is dringend tijd dat de overheid inzet op een goed beheer van landbouwgrond en toegang tot grond voor onze landbouwers.” Dat stelden Boerenforum en een aantal andere boerenorganisaties, individuele landbouwers, middenveldorganisaties en academici eerder in een steunverklaring aan de procederende boer.