Wilde mosselen zijn vervuild dus pluk je ze beter niet

Het jutten van verse mosselen aan de Belgische kust kan verleidelijk lijken, maar volgens het Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek (ILVO) is dat nog steeds geen goed idee. Mosselen filteren zeewater om aan voedsel te komen en nemen daarbij allerlei vervuilende stoffen op. De mosselen aan de Belgische kust, en vooral in de buurt van onze havens, bevatten nog steeds relatief hoge concentraties aan chemische stoffen en té hoge concentraties aan potentieel schadelijke bacteriën. Zeeuwse mosselen uit de winkelrekken zijn in dat opzicht een betere keuze, hoewel ze evengoed microplastics bevatten.

Mosselen jutten (plukken) in de Belgische havens en aan het strand is verboden. En wie zich er toch aan bezondigt, haalt het beter niet in zijn hoofd om een potje te koken van de eigen vangst. Wilde mosselen die op de kaaimuren in Nieuwpoort, Oostende en Zeebrugge en op de golfbrekers aan de Belgische kust groeien, zijn namelijk meer vervuild dan de commerciële Zeeuwse mosselen. Dat blijkt uit een vergelijkend onderzoek van het ILVO.

Zoals bijen en vlinders een goede graadmeter zijn voor de milieukwaliteit, kan de waterkwaliteit afgemeten worden aan mosselen. De mosselen aan onze kust vertonen hogere concentraties aan PAK’s en PCB’s. De bacteriële vervuiling loopt in bepaalde gevallen hoog op. Het gehalte aan microplastics - kleine synthetische deeltjes - is vergelijkbaar met dat in commerciële mosselen, hoewel er meer oranjekleurige plastics afkomstig van visnetten in de zelf geplukte mosselen zitten.

De mosselen op de golfbrekers voldoen wel nog aan de chemische voedingsnormen voor PAK’s en PCB’s, de voedingsnorm voor E. coli overschrijden ze. Dat laatste duidt op een risico voor maag- en darminfecties. In de meeste commerciële mosselstalen werd geen E. coli aangetroffen omdat men deze mosselen intensief spoelt in zuiver zeewater. Dat proces wordt ‘verwateren’ genoemd.

Wilde mosselen van de Nieuwpoortse golfbrekers scoren op de verschillende parameters het best: ze bevatten minder chemische stoffen én meer vlees dan mosselen uit Oostende en Knokke. Met de kwaliteit van de mosselen die verzameld werden op de kaaimuren is het beduidend minder goed gesteld. De partijen die afkomstig waren uit de (meer industriële) havens van Oostende en voornamelijk Zeebrugge mat ILVO overschrijdingen van de PCB-norm van 10 tot wel 600 procent.

De ILVO-onderzoekers vinden het opmerkelijk dat ook Zeeuwse mosselen microplastics bevatten, en dan nog evenveel als de mosselen van golfbrekers en havenmuren. Dit wijst er volgens hen op dat deze vrij recent ontdekte vorm van vervuiling wijd verspreid is en van dichtbij dient opgevolgd te worden, bijvoorbeeld via de analyse van mosselen.

Op vraag van persagentschap Belga reageert sectororganisatie Nederlands Mosselbureau op de bevindingen van de Vlaamse onderzoekers. "We hebben vanuit de sector nooit gestimuleerd om producten te rapen, net omdat die niet gecontroleerd zijn", zegt Christine Fijnaut. "Het is belangrijk dat de voedselveiligheid gecontroleerd wordt en handelsbedrijven doen erg veel inspanningen om die te vrijwaren. Daarbij wordt de hele keten niet doorbroken, tot de mossel op iemands bord ligt." Wat de microplastics betreft - Zeeuwse mosselen bevatten evenveel microplastics als wilde mosselen - wijst Fijnaut erop dat de voedselnormen nergens overschreden worden.