Werkbij kan varroamijt ruiken en aanvallen

De parasitaire varroamijt is wereldwijd een groot probleem voor bijenhouders. De mijten voeden zich met vetopslag in de korf en verspreiden een dodelijk virus. Als de parasiet niet wordt bestreden, sterft de kolonie binnen twee jaar.

Maar sommige kolonies treden actief op tegen de varroamijt. In die gevallen roept de varroabesmetting een geurreactie op bij de werkbijen. “De bijen volgen de geur naar de met was ingekapselde cellen waar jong broed - de larven en eitjes - in zit en waar ook de mijten zich verschansen”, legt Nieuw-Zeelands bijenonderzoeker Fanny Mondet uit. “Ze halen het kapje eraf, vernietigen het broed en verwijderen de inhoud van de cel, inclusief de mijten. Door die interventie overleeft de kolonie.”

De signalen die dit zeldzaam opruimgedrag triggeren waren tot nu toe onbekend. Nieuw-Zeelandse onderzoekers hebben ondertussen zes verantwoordelijke geurstoffen geïdentificeerd: vier ketonen en twee acetaten zetten de werkbijen op scherp. “Deze verbindingen bevinden zich in de broedcellen die geïnfecteerd zijn met de varroamijt”, klinkt het.

“Alle bijen kunnen deze geurstoffen detecteren als ze eraan worden blootgesteld”, legt Fanny Mondet uit. “Maar niet alle bijen zijn in staat om het verschil te ruiken tussen gezonde en besmette broedcellen. Veruit de meeste werkbijen missen die eigenschap.”

Zij en haar team willen nu varroamijt-ongevoelige bijenkolonies opsporen om mee te veredelen. Zo kunnen imkers bijen kweken die bestand zijn tegen de vernietigende invloed van de varroamijt. Om die kolonies op te sporen, werkt het team aan een geurtest om de bijen aan bloot te stellen. “Wanneer blijkt dat de werkbijen reageren op die geurstoffen, kunnen ze nuttig zijn voor het veredelingsproces”, aldus de onderzoekers.

Podcast-tip: Hoe redden we de bij? Eos-redacteur Kim Verhaeghe vraagt het aan bioloog en bijenexpert Dirk De Graaf van de Universiteit Gent.