Wereldbank wil volledige vrijhandel voor biobrandstof

Niet biobrandstof op zich maar het landbouwprotectionisme van de VS en Europa is een belangrijke oorzaak van de stijging van de voedselprijzen. Dat stelt het Global Monitoring Report 2008, dat de Wereldbank gepubliceerd heeft. Brazilië, dat ethanol distilleert uit rietsuiker in plaats van uit maïs, kan veel goedkoper en ecologischer biobrandstof produceren dan de Amerikaanse maïsboeren, die zwaar gesubsidieerd worden. Maar handelsbarrières verhinderen dat Braziliaanse ethanol op grote schaal de VS inkomt.

Het feit dat er de jongste jaren steeds meer maïs wordt gekweekt voor het vullen van benzinetanks in plaats van magen werd afgelopen weekend tijdens de meeting tussen de G7, het IMF en de Wereldbank in Washington naar voren geschoven als een van de belangrijkste oorzaken van de gigantische stijging van de voedselprijzen. Maar het probleem ligt hem niet louter in het feit dat er gewassen worden gekweekt voor biobrandstof. "De kern van de zaak ligt in het landbouwprotectionisme van de VS en Europa", meent de Wereldbank.

De schrijvers van het Global Monitoring Report 2008 winden er geen doekjes om. De landbouwsubsidies en het landbouwprotectionisme in het rijke noorden hebben er niet alleen voor gezorgd dat de Doha-onderhandelingen over vrije handel in het slop raakten, bovendien dragen ze in grote mate bij aan de sterke stijging van de voedselprijzen wereldwijd. In de VS, de grootste producent van maïs, produceren momenteel 147 bedrijven ethanol. Vorig jaar kochten zij een vijfde van de oogst op. De schattingen voor dit jaar zijn dat de ethanolproductie een derde van alle maïskolven zal wegkapen, zelfs als de plannen voor 61 nieuwe ethanolbedrijven voorlopig worden opgeborgen wegens de hoge maïsprijzen.

Bovendien schakelen steeds meer boeren op de maïskweek over omdat ze daar aanzienlijke subsidies voor krijgen. Tegelijk zorgen tariefbarrières ervoor dat de Braziliaanse ethanol, die uit suikerriet wordt gedistilleerd, het land niet of nauwelijks inkomt. "Industrielanden", zo staat in het rapport, "moeten deze situatie van erg hoge prijzen aangrijpen om de subsidies af te schaffen en de tariefbarrières naar beneden te brengen. Als men een vrije handel in biobrandstoffen toelaat, zal dat de landbouwsector in de hele wereld helpen en voordelen hebben voor de arme, rurale gemeenschappen".

De onderzoekers menen ook dat van de 35 landen die het best zijn geplaatst voor het kweken van gewassen voor biobrandstoffen, er "25 in Afrika ten zuiden van de Sahara liggen", en dus niet zozeer in het rijke noorden. Ook in Europa komt er steeds meer kritiek. Verschillende ngo's hebben al herhaaldelijk gesteld dat het streefdoel om tegen 2020 10 procent van de energie voor transport uit biobrandstof te halen, herbekeken moet worden.

Het wetenschappelijk comité van het European Environment Agency, waarin twintig experts uit vijftien Europese staten zetelen, noemt die doelstelling nu te ambitieus. De plannen moeten volgens het orgaan worden uitgesteld en er moet allereerst een omvangrijk onderzoek komen naar de voor- en nadelen van biobrandstoffen. In januari bleek al dat onderzoekers van het Joint Research Centre (JRC) van de Europese Commissie tot de conclusie waren gekomen dat de kosten van het halen van de doelstellingen de winst "vrijwel zeker" overstijgen.

Net zo goed als Washington momenteel weinig oren heeft naar een koerswijziging, wil Europees Commissievoorzitter José Manuel Barroso zijn beleid niet bijstellen. Hij was het ook niet eens met de verklaringen van het Wereldvoedselprogramma en de Wereldbank, dat de stijgende vraag naar biobrandstof zou bijdragen aan de stijging van de voedselprijzen. Barroso houdt het op de slechte oogsten en de stijgende levensstandaard van de middenklasse in India en China.(KS)

Meer informatie: World Bank - Global Monitoring Report 2008