“Waarom een tijdelijk moratorium op de verkoop van publieke landbouwgronden noodzakelijk is”
Zolang een doordacht landbouwgrondenbeleid ontbreekt bij overheden en publieke instellingen zouden ze verboden moeten worden om hun grond te verkopen. Dat is nodig willen we in Vlaanderen één van onze strategische troeven, namelijk onze landbouw- en voedselproductie, vrijwaren en aanzetten om de broodnodige omslag richting duurzaamheid te maken. Dat schrijft Joris Relaes, administrateur-generaal van ILVO, in een opiniestuk.
Vlaanderen is een dichtbevolkte regio. Op onze 13.624 vierkante kilometer moeten we wonen, werken, recreëren, ons verplaatsen en willen we tegelijkertijd ruimte voor biodiversiteit en het produceren van voedsel. Vanzelfsprekend dat dit niet eenvoudig is en geregeld tot spanningen leidt. Denk maar aan de recente discussies over onze luchthavens en over de ontwikkelingsmogelijkheden van landbouwbedrijven groot of klein in de buurt van natuurgebieden.
Hoe gaan we zorgzaam om met onze beperkte ruimte is één van de belangrijkste beleidsvragen op Vlaams niveau voor de volgende decennia. Alle overheden (gemeenten, provincies, Vlaamse overheid) zouden zich hiervan bewust moeten zijn. Zeker omdat zoals blijkt uit de recente doctoraatsverdediging van ILVO-onderzoeker Hans Vandermaelen (UGent -ILVO), dat publieke overheden en instanties zoals kerkfabrieken en OCMW’s nog steeds heel wat gronden in hun bezit hebben. In Oost-Vlaanderen gaat om zo’n 10 procent van het areaal, of bijna 28.000 hectare.
Hoewel veel steden en gemeenten werken aan een voedselbeleid vindt dat geen of nauwelijks vertaling in een op landbouwgericht grondenbeleid
Het bezit van deze publieke gronden is een kans en een belangrijke hefboom om beleid te voeren. Jammer genoeg blijkt uit het doctoraatswerk dat de insteek vanuit een landbouw- of voedselbeleidsvisie nagenoeg totaal ontbreekt in het grondbeleid van de meeste overheids- of semi overheidsinstanties die over deze gronden beschikken. Hoewel veel steden en gemeenten werken aan een voedselbeleid vindt dat geen of nauwelijks vertaling in een op landbouwgericht grondenbeleid.
En dat is dringend nodig. Willen we in Vlaanderen één van onze strategische troeven, namelijk onze landbouw- en voedselproductie vrijwaren en tegelijkertijd de broodnodige omslag maken richting duurzame landbouw- en voedselproductie, dan hebben we een doordacht landbouwgrondenbeleid nodig.
Overheden moeten zich bewust worden dat snel landbouwgronden verkopen aan de meest biedende nefaste gevolgen heeft voor die omslag. Zo heeft de verkoop van de publieke landbouwgronden vaak voor gevolg dat landbouwers die deze gronden gebruiken plots in de problemen komen met de grondgebondenheid van hun bedrijf.
Jarenlang hebben overheden, kerkfabrieken, OCMW’s en hun voorgangers de abdijen en kloosters landbouwgronden in bezit gehad, vaak aan hen geschonken om de voedselproductie in onze contreien veilig te stellen. Waarom zouden we dit nu te grabbel gooien voor snel geldgewin?
Gelukkig zijn er ook positieve uitzonderingen waar we ons aan kunnen optrekken, zoals de stad Leuven die zijn voedselbeleid al veel sterker koppelt aan een visie op landbouw en het daarmee samenhangend grondenbeleid. En Gent dat onlangs besliste tot een tijdelijk verkoopmoratorium voor de landbouwgronden van haar OCMW.
De beschikbaarheid, betaalbaarheid en bodemkwaliteit van landbouwgrond, daar draait het om voor landbouwers die zich gemotiveerd inschrijven in een duurzaam landbouwverhaal. Jarenlang hebben overheden, kerkfabrieken, OCMW’s en hun voorgangers de abdijen en kloosters landbouwgronden in bezit gehad, vaak aan hen geschonken om de voedselproductie in onze contreien veilig te stellen. Waarom zouden we dit nu te grabbel gooien voor snel geldgewin? In tegendeel! Het publiek landbouwgrondbezit kan een hefboom betekenen een duurzame landbouw- en voedselproductie in Vlaanderen.
Met dit opiniestuk wil de auteur een bijdrage leveren aan het maatschappelijk debat. De auteur schrijft in eigen naam en is verantwoordelijk voor de inhoud van de tekst.
De auteur
Joris Relaes is administrateur-generaal van het Instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedingsonderzoek (ILVO).
