VLM en Demir willen “brongerichte maatregelen” voor waterkwaliteit
Ook in 2020 haalt Vlaanderen zijn doelstellingen niet op vlak van waterkwaliteit. Dat staat in het Mestrapport 2021. De Vlaams Landmaatschappij (VLM) en minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) kijken naar “brongerichte maatregelen” als oplossing.
Uit de recentste meetgegevens van de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) blijkt dat de kwaliteit van het oppervlaktewater in landbouwgebied slecht blijft en dat we verder verwijderd zijn van de doelstelling dan bij de start van het zesde mestactieplan (MAP 6). In het winterjaar 2020-2021 werd op 31 procent van de meetplaatsen minstens één keer de drempelwaarde van 50 mg nitraat per liter overschreden. Voor grondwater zijn er regionale verschillen en stagneren de cijfers op Vlaams niveau. De nitraatgehalten in de bovenste filter van het grondwatermeetnet schommelen de laatste drie meetjaren rond 35 mg nitraat per liter.
Europees rapport
Ook het recente nitraatrapport van de Europese Commissie stelt dat Vlaanderen behoort tot de regio's met de grootste uitdagingen om de nitraatverontreiniging vanuit de landbouw aan te pakken. Vlaanderen is samen met Duitsland, Luxemburg, Nederland, Spanje en Tsjechië, het verst verwijderd van de doelstellingen van de Nitraatrichtlijn. Deze lidstaten moeten dringend extra maatregelen nemen om de doelstellingen te realiseren. Europa ziet de Nitraatrichtlijn als een belangrijk instrument om het doel van de Kaderrichtlijn Water te realiseren, namelijk een goede toestand van alle waterlichamen tegen uiterlijk 2027. De Nitraatrichtlijn is ook cruciaal om de beoogde reductie van nutriëntenverliezen met minstens 50 procent tegen 2030 uit de Europese Green Deal mee te helpen realiseren.
Aantal inbreuken daalt
Uit de evolutie van de inbreukpercentages bij bepaalde controleacties blijkt duidelijk dat terreincontroles effect hebben. Zo is het inbreukpercentage (aantal controles met overtredingen tegenover het totaal aantal uitgevoerde controles) bij de controles op het opbrengen van mest gedaald van 11 procent in 2015 tot 5 procent in 2020. Ook bij de controles op de teeltvrije zone van minstens 1 m langs waterlopen, is het inbreukpercentage gedaald van 50 procent in 2018 tot 8 procent in 2021.
Op bedrijven met veel dieren en een mestoverschot, blijft een tekort aan landbouwgrond om mest op kwijt te kunnen het voornaamste probleem. De hoge kostprijs van externe mestafzet zoals mestverwerking blijft een belangrijkste drijfveer voor fraude, zegt VLM. Van de verplichte installatie van bijkomende debietmeters op mestverwerkingsinstallaties tegen 1 januari 2022 verwacht VLM dan ook een beter zicht op de meststromen.
Nitraatresidu nog te vaak te hoog
De nitraatresidumetingen die de Mestbank elk najaar laat uitvoeren op heel wat landbouwpercelen, wijzen erop dat de bemestingspraktijken bij een aanzienlijk deel van de bedrijven nog niet op punt staan. Bij 35 procent van de landbouwers met een perceelsevaluatie en 49 procent van de landbouwers met een bedrijfsevaluatie in 2020 was het nitraatresidu hoger dan de nitraatresidudrempelwaarde. De laatste 4 jaren blijft het gemeten nitraatresidu in de bodem steken op gemiddeld zo'n 80 kg nitraatstikstof per hectare.
Inagro ziet minder nitraatuitspoeling in 2021
14 december 2021De Mestbank stelt ook vast dat dat de bemestingspraktijken bij de doorgelichte akkerbouwbedrijven en vollegrondstuinbouwbedrijven nog niet op punt staan en nog vaak berusten op oude gewoontes. In het bijzonder op vlak van het nuttig gebruiken van bemestingsadviezen op vollegrondstuinbouwbedrijven is nog werk aan de winkel. Al erkent VLM wel dat de recente evoluties van de waterkwaliteit en het nitraatresidu de droogteperiodes tijdens het groeiseizoen in de jaren 2017 t.e.m. 2020 weerspiegelen. “Die hebben geleid tot minder opname van stikstof door de gewassen en bijgevolg tot een hoger nitraatresidu en een hoger risico op uitspoeling van nitraten naar het water.”
Brongerichte maatregelen
De huidige mestdruk en teeltpraktijken blijven de leefomgeving negatief beïnvloeden, schrijft VLM in haar persbericht. Onder andere het feit dat het areaal van intensieve, nitraatgevoelige teelten zoals maïs, aardappelen en groenten is gestegen, krijgt een bijzondere vermelding van VLM. “We stellen vast dat de instrumenten van het mestbeleid onvoldoende ingrijpen op die druk en dat vormt een uitdaging om de waterkwaliteitsdoelen te realiseren”, klinkt het. Eerder berichtten we de huidige nitraatresiducampagne van Inagro waaruit blijkt dat de resultaten voor dit jaar wel beter zijn.
“De huidige maatregelen botsen op hun grenzen. We moeten nadenken over zowel de instrumenten als het beleidskader. Zonder taboes. Nieuwe, ambitieuze maatregelen zullen effectiever moeten zijn, maar ze mogen het niet nog complexer maken voor de boeren”, zegt minister Demir aan De Standaard.
In Nederland ondertussen blijkt dat de Europese Commissie de derogatie (een afwijking op de bemestingsnormen) enkel wil toestaan wanneer ze overtuigd is dat met het mestactieprogramma alle waterkwaliteitsdoelen tijdig gehaald worden. Opvallend detail nochtans: bij controle van derogatiepercelen werd slechts bij een half procent inbreuken vastgesteld.
Bron: Eigen berichtgeving / De Standaard
