Vlaamse boeren moderniseerden ooit de Waalse landbouw

Het Centrum voor Agrarische Geschiedenis (CAG) blikt in zijn nieuwsbrief terug op de migratie van Vlaamse boeren naar Wallonië die vooral tussen 1945 en 1970 plaatsvond. "Migratie was doorgaans een spel van vraag en aanbod. In Vlaanderen waren er toen vaak teveel boeren, in Wallonië te weinig", luidt het. De verhuis van Vlaamse boeren naar Wallonië bleek een win-winsituatie, getuigt professor en CAG-coördinator Yves Segers.

De Landbouwtelling van 1978 registreerde in Wallonië 3.200 boeren die geboren waren in Vlaanderen, maar hun werkelijke aantal lag allicht hoger. Hoewel de migratie van Vlaamse boeren naar Wallonië relatief beperkt bleef, heeft het fenomeen op sommige dorpen toch een stempel gedrukt. Mathias Cheyns en Yves Segers schreven hierover een artikel in het boek 'Vlaamse migranten in Wallonië'. Uit hun verhaal blijkt dat de taalgrens voor Vlaamse boeren nooit een echte barrière is geweest. Zij lieten zich verleiden door de vele vrijkomende hoeves, de relatief lage grondprijs en de beperkte bevolkingsdruk in Wallonië.

"Sommigen kozen met volle goesting voor het avontuur", weet CAG, "anderen gingen met tegenzin weg uit Vlaanderen omdat ze hun grond kwijt geraakt waren aan allerlei infrastructuurwerken ofwel omdat ze geen of onvoldoende grond konden erven van de ouders." De meeste boeren die emigreerden, kwamen uit de provincies West- en Oost-Vlaanderen en meer dan de helft van hen trok naar Henegouwen.

Hier en daar ontstonden Vlaamse 'eilandjes' omdat boeren hun familie overtuigden naar Wallonië te komen wanneer er een nieuwe hoeve in de buurt vrijkwam. Heel weinig gezinnen keerden volgens CAG terug naar Vlaanderen omdat de emigratie economisch gezien meestal succesvol was. Een handvol boeren werd bedrogen door de ‘placeurs’ (makelaars avant-la-lettre, nvdr.) en hield een zware kater over aan de verhuis.

Over het algemeen bestempelt CAG de historische verhuis van Vlaamse boeren naar Wallonië als een win-winsituatie. "Niet alleen de uitwijkelingen, ook de Waalse landbouw voer er wel bij", zegt Yves Segers. “De Vlamingen emigreerden vaak naar boerderijen die aan het verkommeren waren en bliezen die nieuw leven in.” Uit onderzoek van K.U.Leuven-professor Etienne Van Hecke, gebaseerd op de Landbouwtelling van 1978, bleek dat de Vlaamse boeren in Wallonië meer en meer moderne machines hadden dan hun Waalse collega’s, hogere opbrengsten realiseerden dankzij een hogere inzet van kunstmest en arbeid, meer industriële gewassen teelden, en opteerden voor een meer intensieve veehouderij van vooral varkens en pluimvee.

“Deze Vlamingen introduceerden niet alleen een meer rendabele bedrijfsvoering in de Waalse landbouw. Vaak gaven zij ook het dorpsleven een nieuw élan”, aldus Segers. Veel Walen verlieten al voor de Tweede Wereldoorlog het platteland op zoek naar een betere toekomst in de industrie of de dienstensector. Vlamingen waren traditioneel erg actief in het katholiek verenigingsleven en zij engageerden zich ook in de Waalse dorpjes. “Sommige Vlaamse boeren schopten het zelfs tot burgemeester”, weet Segers. Anderen vond je naar verluidt terug in belangrijke functies in Waalse agrovoedingsbedrijven en landbouworganisaties.

Bezoek de tweetalige tentoonstelling ‘Vlaamse migranten in Wallonië. 1850-2000’ in Le Grand Hornu (Henegouwen).