Vlaamse regering wil vergunningsprocedures hervormen

Om een omgevingsvergunning te bekomen in Vlaanderen bestaan er op dit moment vijf verschillende procedures, die elk een andere beslissingstermijn hanteren tussen de 60 dagen tot 180 dagen. “Kafka”, zo omschrijft minister Demir het huidige vergunningensysteem. Volgens haar moeten veel aanvragers ook telkens van nul herbeginnen omdat ze bijvoorbeeld de verkeerde aanvraagprocedure kozen. Daarom wil de minister de wirwar aan omgevingsvergunningsprocedures vereenvoudigen tot één modulaire basisprocedure van 60 dagen met een grote flexibiliteit voor bijsturingen. Enkel wanneer een aanvraag gewijzigd wordt of de aanvraag een specifieke aard heeft, zou er 60 dagen bijkomen.

In de huidige procedures zijn er volgens Demir ook onvoldoende mogelijkheden om ingediende aanvragen aan te passen om oplossingsgericht te komen tot een vergunning. Zo kan de behandelingstermijn slechts maximum tweemaal verlengd worden, eenmaal door de overheid en eenmaal door de aanvrager. Zo’n wijziging die een aanvrager wil aanbrengen moet bovendien goedgekeurd worden door de administratie, wat vaak voor discussie zorgt. "Als bovendien tijdens de beroepsprocedure blijkt dat een aanvraag onvolledig is, kan het dossier ook niet zomaar aangevuld worden en dreigt een herstart met het bijhorende tijdverlies", aldus het kabinet. Daarom verankert Demir een grote mate van flexibiliteit in de vaste basisprocedure. Wijzigingsverzoeken van de aanvrager zouden niet meer moeten goed- of afgekeurd worden door de administratie. Ook aanvullingen van het dossier zouden te allen tijde kunnen toegevoegd worden. "De enige beperking is dat de aanvrager het volledig verloop van het openbaar onderzoek moet afwachten om een wijziging aan te brengen, zodat die wijziging direct met alle standpunten kan rekening houden", luidt het. "Vanaf nul beginnen zal niet meer nodig zijn. De behandelingstermijn zal steeds verlengen zodat een aanvrager zijn plannen desnoods meermaals kan verbeteren of bijsturen. Dat laat toe dat administraties en aanvragers oplossingsgericht kunnen samenwerken."

Versnelde planwijziging

Voor projecten waarvoor niet enkel een vergunning maar ook een beperkte planwijziging vereist is, voert de minister ook het Omgevingsbesluit in. Dit besluit neemt slechts 180 dagen in, wat een grote tijdswinst oplevert in vergelijking met de twee tot vier jaar bij een klassiek ruimtelijk uitvoeringsplan. Deze alternatieve procedure zal bijvoorbeeld gelden voor een wijziging die zorgt voor verdichting en dorpskernen in functie van de bouwshift, werken van algemeen belang zoals fietspaden of wegenwerken, en beperkte ontwikkelingen aan bestaande bedrijven. Er zal voor deze projecten slechts een vereenvoudigd bestemmingsplan moeten worden ingediend en er zullen geen specifieke stedenbouwkundige voorschriften moeten worden uitgedacht. De standaard-voorschriften zijn automatisch van toepassing.

MER-herziening

De Vlaamse regering heeft eveneens een ontwerp van decreet goedgekeurd om de milieueffectenrapporten (MER) te hervormen. Deze rapporten spelen een belangrijke rol bij het al dan niet toekennen van een omgevingsvergunning. "In de huidige werkwijze rond MER in Vlaanderen is de slinger echter doorgeslagen", aldus Demir. "Wanneer een initiatiefnemer het woord MER hoort, schiet die veelal in een kramp terwijl dit instrument net zou moeten leiden tot een beter plan of project en een kwalitatieve politieke besluitvorming. En ook voor derden is een MER steeds moeilijker leesbaar, zodat men zich vragen stelt bij de milieu-impact." Er is volgens Demir en de Vlaamse regering dan ook nood aan "een slank en zinvol instrument met een goede focus dat zich richt op de concrete knelpunten op het vlak van leefmilieu en omgeving, ontdaan van alle overbodige ballast".

Een MER moet zich voortaan focussen op de essentie. "Overbodige en generieke informatie moeten vermeden worden als weerslag in milieueffectrapporten", geeft Demir aan. Het ontwerpdecreet aligneert ook de Vlaamse regelgeving op de Europese MER-richtlijnen. Dat houdt in dat er slechts een MER nodig is in de gevallen dat dit door de MER-richtlijnen wordt gevraagd. Dit resulteert in één lijst van MER-plichtige initiatieven en één lijst van projecten die MER-screeningsplichtig zijn. Al de rest zou vrijgesteld zijn.

Het ontwerpdecreet schrapt ook de MER-ontheffingsprocedure, waarmee een uitzondering op de verplichting wordt gevraagd, omdat dit in de praktijk leidt tot uiteenlopende rechtspraak. Ook het juridisch bindend karakter van de richtlijnenboeken wordt geschrapt. Deze werden als te strikt ervaren. Het ontwerp voert ook het principe van 'tiering' in. Dat houdt het hergebruik in van informatie uit eerdere of andere rapporten. "Op dit moment is daar geen flexibiliteit in", aldus Demir.

"Samen maken we in de praktijk werk van een meer gerichte inhoudsbepaling van het milieuonderzoek met een betere doorwerking naar besluitvorming”, besluit Demir. De minister wil het decreet begin 2024 definitief laten goedkeuren.