Veehouder weigert evacuatievoorstel: “Waar moeten wij met het vee naartoe?”

Periodiek vliegt er een helikopter over het landbouwbedrijf van Van Kerschaever in de Zuidijzerpolder. “Die houdt in de gaten hoe het waterpeil zich ontwikkelt en of er huizen in het gebeid met overstroming bedreigd worden”, verklaart de boer die vrijdag hoog bezoek had. Naast minister Brouns, kwamen ook Vlaams minister van Onderwijs Hilde Crevits (cd&v), burgemeester van Lo-Reninge Lode Morlion en een delegatie van Boerenbond poolshoogte nemen op het bedrijf.

Van Kerschaever is één van de tientallen veeboeren in het IJzerbekken die getroffen wordt door wateroverlast. Sinds vorige week zag hij het water uit de IJzer, aangevuld met regenwater, steeds dichter bij het bedrijf komen. Deze week stroomde het water ook de varkensstallen binnen. Met pompen en later waterzakken slaagde de boer erin het water buiten te houden, maar het gevaar is nog niet geweken. “Het ziet er iets beter uit, maar het kan altijd terug gaan regenen”, vertelt de boer die een paar dagen geleden een voorstel van de politie om zijn bedrijf te evacueren in de wind sloeg. “Waar moet ik met mijn dieren naartoe”, vraagt hij zich radeloos af. “Ik heb zeugen met biggen die altijd toegang tot moedermelk moeten hebben. Deze dieren transporteren is niet eenvoudig.”

Deze week ging een aantal andere boeren in de Westhoek wel in op evacuatieverzoeken en werden er onder andere dieren van een veehandlaar in Lo-Reninge geëvacueerd. In de regio Diksmuide werden meerdere veebedrijven geëvacueerd. Het gaat voornamelijk om rundveebedrijven die historisch gevestigd zijn aan de IJzerbroeken,  de overstroombare gras- en broeklanden langs de IJzer. “Elk jaar komen onze grasvelden wel eens onder water te staan. Maar zo erg als dit jaar is het nog nooit geweest. Het waterniveau staat zeker dertig centimeter hoger dan anders”, vertelt Van Kerschaever.

Verzadigde aardappelvelden, kletsnatte percelen met spruitkool, prei en suikerbieten die we onderweg tegenkomen, vertellen het grotere verhaal van de wateroverlast die gebieden van West-Vlaanderen en Oost-Vlaanderen in de ban houdt. “Volledige oogsten zijn vernield en stallen en machines zijn overstroomd. De ravage is enorm”, zegt Boerenbond-voorzitter Lode Ceyssens die ook op het menselijke leed wijst. “Het is verschrikkelijk wat deze mensen en hun families meemaken.”

Niet alleen veehouders worden getroffen, ook tuinbouwers en akkerbouwers zitten met de handen in het haar. Naar schatting is dertig procent van het Vlaamse aardappelareaal nog niet geoogst. Ook veel bieten, spruiten, prei, wortelen en anderen vruchten staan nog in de grond en lopen risico op water- en dadelijk mogelijk ook vorstschade. De waterproblemen doen zich niet alleen voor in de Westhoek, ook elders in Vlaanderen maken verzadigde bodems het land onbegaanbaar.

"Situatie van overmacht"

Ceyssens pleit ervoor dat getroffen boeren zich kunnen beroepen op overmacht. Het inroepen van overmacht ontslaat de landbouwers van diverse administratieve verplichtingen. Zo zouden ze niet moeten bewijzen dat ze schade hebben geleden of dat ze tijdens de overstromingen niet het veld op konden. "Onze land- en tuinbouwers hebben momenteel heel wat vragen op vlak van verplichtingen vanuit de overheid waar ze vandaag niet aan kunnen voldoen en die impact kunnen hebben op vlak van premies en boetes", zegt de Boerenbondvoorzitter die ook een pleidooi hield tegen kalenderlandbouw.

Ook Vlaams minister van Landbouw Jo Brouns, die de gevolgen van de watersnood met eigen ogen wilde zien en de boeren een hart onder de riem wilde steken, was onder de indruk. “Dit is een ramp en dat moet ook als zodanig beschouwd worden door de overheid zodat boeren vergoed kunnen worden”, vertelt hij ter plaatse. “Ook moet er soepel omgegaan worden met de inzaaiverplichting voor vanggewassen. Zowel hier als in andere gebieden in Vlaanderen die getroffen worden door wateroverlast.”

“Waterschade pas over maanden zichtbaar”

“De volledige impact van de waterschade is pas over enkele maanden zichtbaar”, vertelt Mattias Plaetevoet die het biodynamische tuinbouwbedrijf 'De Blauwe Spie' in Lo-Reninge runt. We spreken de tuinbouwer op zijn perceel dat blank staan. “De rabarberplanten gaan nu in wintermodus, maar welke impact heeft het water op hun wortelgestel en hoe komen ze de winter uit”, vraagt hij zich af.

Gevestigd in het natuurlijke overstromingsgebied van de IJzer ziet de tuinder elk jaar het water richting zijn bedrijf kruipen. “Maar het water had onze percelen tot dusver nog nooit overstroomd”, vervolgt de tuinder. Terwijl hij op de percelen de impact van de overstroming aantoont, sorteert een drietal gelegenheidsmedewerkers bieten bij de loods. “De bieten hebben we allemaal handmatig moeten oogsten”, aldus de boer die 700 verschillende groenten teelt en onder andere levert aan restauranthouders.

Doordat een deel van zijn percelen blank staat, zijn sommige teelten waaronder asperge, volgens hem verloren. Bij andere teelten, zoals prei en verschillende kolen, kan de schade meevallen als het water wegtrekt. “Het wortelgestel kan verdrinken waardoor de oogst op termijn verloren gaat”, aldus de teler die aangeeft dat de gronden verzadigd zijn en daardoor geen water meer opnemen. De gevolgen hiervan kunnen het langste zichtbaar blijven in de plastic tunnelserres op zijn bedrijf waar het water minder makkelijk kan verdampen.

Ondanks de schade blijft de boer positief gestemd. “Wij zijn een flexibel bedrijf en kunnen ons door onze kleinschaligheid makkelijker aanpassen aan de uitdagingen die de natuur ons stelt. Dat is heel wat anders op grote industriële akkerbouwbedrijven met tientallen of honderden hectares aardappelen of bieten", besluit hij.