Uitkopen Vlaamse "piekbelasters" kost gemiddeld 800.000 euro per bedrijf

Terwijl in Nederland de plannen over het onteigenen van landbouwbedrijven de gemoederen verhitten, gaat de vrijwillige uitkoop van rode PAS-bedrijven in Vlaanderen gestaag verder. Van 58 bedrijven werd vastgesteld dat ze verantwoordelijk zijn voor meer dan 50 procent van de stikstofneerslag op beschermde natuur. Ze kregen een ‘rode’ PAS-brief en komen daardoor niet meer in aanmerking voor een nieuwe vergunning. De Vlaamse regering heeft voor hen 4 mogelijke maatregelen als begeleiding voorzien: reconversie, verplaatsing, beëindiging of opkoopplicht.

15 van 58

Uit cijfers die onze redactie opvroeg bij de VLM blijkt dat er nog maar voor 15 van de 58 niet-vergunbare bedrijven een oplossing werd gevonden. 3 bedrijven kozen voor een ander type bedrijfsvoering op dezelfde locatie als oplossing van hun stikstofproblemen, daarbij wordt dan meestal de dierlijke tak afgestoten. 4 bedrijven kozen voor een verplaatsing van hun activiteiten naar een andere plek in Vlaanderen en 1 bedrijf werd door de overheid opgekocht. Bedrijfsbeëindiging is met 8 gevallen de meest gekozen optie: daarbij wordt de bedrijfsvoering stopgezet, maar blijft de eigenaar wel op zijn erf.

Financieel hetzelfde als onteigening

De vergoedingen worden door de Landcommissie op dezelfde manier berekend alsof het zou gaan om een onteigening om algemeen nut. Financieel gaat het dus om dezelfde bedragen als bij een onteigening. Alleen zijn het de boeren zelf die vrijwillig de stap richting de overheid moeten zetten. De grootste groep landbouwers ziet zijn vergunning aflopen tussen 2026 en 2032. Een enkeling heeft nog een vergunning tot 2034.

Voor Hendrik Vandamme van het ABS is het VLM die de boeren proactiever moet benaderen: “Emotioneel en psychologisch is het voor een boer zeer lastig om als eerste de stap te zetten richting de beëindiging van zijn bedrijf. Het zou VLM moeten zijn dat de eerste stap zet en over de brug komt met een aantrekkelijk voorstel.”

Definitief PAS

VLM-woordvoerder Leen Van den Bergh begrijpt de lastige situatie van de boeren: “Bij de start van de huidige PAS hebben we alle rode bedrijven bezocht om de maatregelen van het flankerend beleid uit te leggen. Aangezien het over vrijwillige maatregelen gaat, kunnen we landbouwers wel stimuleren om in te stappen in het flankerend beleid, maar niet verplichten. Bedrijven die nog geen aanvraag indienden, kunnen ook nu nog nagaan voor welke huidige maatregelen ze in aanmerking komen en een aanvraag indienen bij de landcommissie. Het is afwachten welke de maatregelen zijn in de definitieve PAS. We roepen landbouwers die vragen hebben op om contact op te nemen met de Vlaamse Landmaatschappij om hun individueel dossier te bespreken.”

Voor Boerenbond is niet alleen de grote complexiteit van deze processen een belangrijke reden dat de ‘rode’ boeren niet snel de stap naar VLM zullen zetten: “De procedures zijn administratief, financieel maar vooral ook emotioneel bijzonder ingrijpend voor boeren. Ook de vaak stroeve aanpak van de overheid maakt het bepaald niet uitnodigend voor boeren om de eerste stap te zetten.”

Ook het kabinet Demir toont begrip. Woordvoerder Andy Pieters: “Voor de zomer hebben we VLM gevraagd om de boeren op de ‘rode’ lijst actiever te benaderen, juist omwille van de emotionele impact. Het klopt dat dit niet gemakkelijk is tegen de achtergrond van de onderhandelingen over een definitief PAS, maar op dat kader kan ik niet vooruitlopen.”