Twee meter hoge yacon is levenswerk voor Limburgse aspergeteler

Met een hakbijl splijt Leo Henckens het grote wortelgestel van de yacon dat op een transportband voor hem ligt. “Op deze manier scheiden we de eetknol en de plantknol”, vertelt de Limburger terwijl hij de kleine paarsige knollen tussen zijn eeltige vingers neemt. “Dat zijn de plantknollen die gebruikt worden om de volgende planten te kweken.” De eetknollen worden in drie gewichtsklassen gesorteerd. Deze brengen het geld in het laatje bij de boer voor wie aspergeteelt op zo'n 9 hectare de belangrijkste inkomstenbron blijft. 

Qua teelt en gewassoort is de yacon - verre familie is van de zonnebloem en aardpeer - met geen enkele andere vrucht in Vlaanderen te vergelijken, aldus Henckens. Met 30 are behoort hij met zijn bedrijf Hoeve ’t Bommesaarke  in Kinrooi volgens eigen zeggen tot de grootste yacontelers van Vlaanderen. “Ik denk dat er in heel Vlaanderen nog geen hectare staat.”

De teelt loopt van mei tot november. “Tot het moment dat de vorst intreedt”, preciseert de Limburger. Hij heeft bij wijze van test ook al in oktober gerooid in het verleden, maar dan zit er nog weinig gewicht aan de wortelen.” De exotische groente was dit jaar medio november oogstrijp. Het rooien vindt plaats met een eigen ontworpen machine die eerst in twee beurten het twee meter hoge loof van de knolplant afsnijdt.

Teelt past goed in arbeidsritme

De ondernemer startte in 2015 met de teelt van yacon op verzoek van een samenwerkingsverband in de regio dat getrokken werd door Agropolis. Het agrarisch bedrijventerrein in Kinrooi ondersteunt als incubator ook startups. “Het gaat om een project dat door de provincie Limburg via een groente-innovatiefonds gefinancierd werd en waarbij de boeren, vzw Boterakker, de Universiteit van Leuven, het Proefcentrum Groententeelt in Kruisem en het verwerkende bedrijf Greenyard Prepare betrokken waren. Mij hebben ze toen als vijfde partij, als teler, in het project betrokken", vertelt Henckens.  

De teelt past goed in zijn werkritme: in het voorjaar en de zomer is het druk door de aspergeteelt en de akkerbouw, de winter is een kalmere periode. Juist daar ligt het accent van de yaconteelt, alhoewel er in het voorjaar wel geschoffeld en bewaterd moet worden. Doordat het gewas niet gevoelig is voor insecten en ziektes is het volgens Henckens een relatief rustige en eenvoudige teelt. 

In februari, maart gaat de knol in een pot de serre in. Daar ontkiemt hij waarop de akkerbouwer de plant in mei kan toevertrouwen aan de aarde. “Voordien pootten we de knol meteen in de aarde, maar toen kwam het regelmatig voor dat we bij het schoffelen ook de plant meenamen.” Handmatige onkruidbestrijding is de enige optie in de yaconteelt die vooral bij het rooien en sorteren arbeidsintensief is. 

Op zoek naar naambekendheid voor “innovatieve” vrucht

“Yacon is een innovatief product”, verklaart Kristof Das, manager van Agropolis, de betrokkenheid bij het product. “Als bedrijventerrein en incubator proberen wij juist die ondernemers te faciliteren die met een innovatief productie of productiemethode komen. Op deze manier willen wij een bijdrage leveren aan de land- en tuinbouw van de toekomst.”

Zeven jaar na introductie is de teelt nog niet volledig winstgevend voor de ondernemer. Hij zet het product vooral in de regio af bij handelaren (groenteboeren), in de horeca en in de korte keten. Een groot gedeelte van de oogst gaat ook naar de industrie waar het verwerkt wordt in bijvoorbeeld confituur en stroop. Henckens heeft het ook bij de nationale retail geprobeerd, via de veilingen, maar daar is het product volgens hem niet bekend genoeg om een stabiele handelsstroom tot stand te brengen. Door middel van een brochure, met daarin vijf yacongerechten, probeert hij hier het tij te keren.  

Bij vertrek krijgt ook de VILT-journalist een zakje verse knollen, yaconstroop en yanconconfituur toegestopt. “Zeg het voort”, besluit de volhardende Limburger voor wie de teelt als een hobby begon, maar die er inmiddels zijn levenswerk van heeft gemaakt.