Te veel compost in moestuin leidt tot uitspoeling van fosfor en stikstof

Onderzoek in 27 ecologische moestuinen

Velt liet de bodem van 27 moestuinen van Velt-leden in de ruime regio rond Gent onderzoeken door het Laboratorium voor Bos en Natuur van de Universiteit Gent en de Bodemkundige Dienst van België. “In al deze tuinen bleek er risico te zijn voor uitspoeling van fosfor en in 63 procent van de gevallen ook risico op uitspoeling van stikstof. Dit resultaat moet ons tot nadenken stemmen: Waaraan liggen deze hoge cijfers en wat doen we eraan?”, vraagt Velt zich af.

Uit nader onderzoek bleek dat alle betrokken moestuiniers compost gebruiken, meestal zelfgemaakte. Bovendien werden de tuinbedden met gemiddeld 2,5 centimeter compost bedekt, terwijl de aangeraden dosis 1 centimeter is. Op twee na gebruiken ze ook allemaal extra organische meststoffen zoals paarden- of koeienmest en die zijn rijk aan stikstof en fosfor, zo achterhaalden de onderzoekers.

Overdaad schaadt

Dat betekent dat het gehalte aan organische stof in alle betrokken tuinen hoog is. Zo variëren de streefcijfers van de Bodemkundige Dienst voor landbouwbodems van 1,6 à 2,6 procent koolstof voor kleigrond tot 1,8 à 2,8 procent voor zandgrond. Maar in de ecologische tuinen van de Velt-leden werden waarden gemeten van 5 tot zelfs 10 procent en dat zijn geen uitzonderingen.

Een hoog gehalte organische stof is heel goed voor de structuur van de bodem, de doorlaatbaarheid, de doorwortelbaarheid en het vermogen om water en nutriënten vast te houden, maar toch waarschuwen de onderzoekers voor een te hoog gehalte. “Organische stof zorgt voor nutriëntenbuffering, maar als in de bodem het optimale koolstofgehalte bereikt is, zal de organische stof ook relatief sneller gaan afbreken. Dan komen er te veel nutriënten vrij en verhoogt het risico op uitspoeling: de mineralen gaan met het insijpelende bodemwater hun weg vinden naar beken en waterlopen”, klinkt het.

Tips om zuiniger te bemesten

Daarom raden de onderzoekers aan om zuiniger te bemesten. Velt volgt hen daarin en geeft zijn leden een aantal tips om met deze bevindingen aan de slag te gaan. “Het is raadzaam om een bodem om de vijf jaar te laten analyseren. Met die resultaten kunnen onze leden dan de Velt-bemestingstool invullen en op die manier vlot berekenen hoeveel compost, extra kaliumbemesting en eventuele bekalking er per teelt nodig is”, aldus Velt.

In een moestuin die rijk is aan voedingsstoffen kan het volgens de ecologische vereniging geen kwaad om de bodem eens te laten ‘uitmijnen’ door eens een jaar geen compost te gebruiken. “De groenten zullen de overschotten aan nutriënten opnemen en afvoeren via de oogst”, adviseert Velt. “In die jaren kan het gehalte organisch materiaal van de bodem op peil gehouden worden met groenbemesters. Als het mogelijk is, kan er ook voor stikstoffixeerders gekozen worden, want het stikstofgehalte van een bodem zal veel sneller dalen dan het fosforgehalte.”