Seizoensarbeid in tijden van corona

Door de coronamaatregelen zijn landbouwers dringend op zoek naar (veel) helpende handen om hun vaak buitenlandse seizoensarbeiders te vervangen. Vanaf de derde week van april heeft de landbouw nood aan 15.000 seizoenarbeiders, in de loop van mei worden dat er 25.000. Federaal ministers van Werk en Sociale Zaken, Nathalie Muylle en Maggie De Block, hebben de regels voor seizoensarbeid al versoepeld, maar landbouworganisatie Boerenbond hoopt op meer. “Als eerste dreigt nu de aspergeoogst te mislukken, terwijl een miljoen mensen tijdelijk werkloos is", klinkt het. "Maar zij verliezen hun uitkering als ze op een landbouwbedrijf aan de slag gaan. Het moet voor hen financieel aantrekkelijker."

Op de aspergevelden van Leo Henckens en Carine Snijkers in Geistingen (Kinrooi) is het voorlopig nog rustig, maar midden volgende week zouden normaal gezien de eerste asperges boven de grond moeten worden gehaald. Dat is elk jaar een feestelijk moment, maar nu zal het dat allerminst zijn. Om de asperges van het veld te krijgen, zijn seizoensarbeiders nodig. En die zijn er niet. Ofwel zijn ze teruggekeerd naar hun familie in Polen, Roemenië of Bulgarije, ofwel mogen ze hun land niet verlaten om naar hier te komen. Dat zorgt voor grote onzekerheid in de groente- en fruitsector, waar 80 procent van de werkkrachten uit het buitenland komt.

Ook fruitteler Koen Francis uit Sint-Truiden zit met de handen in het haar. “Het grootste probleem is dat onze mensen wel mogen vertrekken, maar dat er geen nieuwe naar hier kunnen komen”, zegt hij. “Ik zoek nu zelf een 20-tal sorteerders. Ik heb ook al een oproep gedaan op Facebook, maar met weinig succes.”

De federale regering versoepelde ondertussen de regels: de quota worden verdubbeld, waardoor seizoensarbeiders een tweede plukkaart kunnen krijgen en dubbel zo lang kunnen blijven. Maar zo lang seizoensarbeiders niet in ons land geraken, zal dat niet volstaan om het probleem op te lossen. Begin deze week moeide ook de Europese Commissie zich met de zaak. De Commissie vraagt de lidstaten nu informatie uit te wisselen en snelle procedures in te voeren voor een vlotte doorgang van seizoensarbeiders. Het is voorlopig afwachten wat onze Nationale Veiligheidsraad met die vraag doet.

Om de vele vacatures in de pluk op korte termijn in te vullen, is er slechts één oplossing: een deel van het leger van 1 miljoen tijdelijke werklozen inschakelen. Alleen loont het financieel nauwelijks om de uitkering te laten staan en in de plaats fruit te plukken. “Cumuleren mag vandaag niet”, legt Tinne Lommelen, provinciaal directeur bij VDAB Limburg, uit. “Wie een uitkering voor tijdelijke werkloosheid krijgt, mag die dag niet elders in loonverband werken. Als je dat toch wil doen, valt de uitkering op die dagen weg.” Ter herinnering: wie in tijdelijke werkloosheid zit, krijgt 70 procent van zijn normale brutoloon.

Te veel om de landbouw aantrekkelijk te maken, zo klinkt het bij de boeren. “We kunnen de mensen wel werk geven, maar we zitten in het laagste segment qua lonen. En hoeveel houden ze daar later dan nog van over?” vraagt fruitteler Koen Francis zich af. Ook bij Boerenbond denken ze er zo over. “De maatregelen die nu genomen zijn, vormen een stap in de goede richting, maar zullen tijdelijke werklozen niet overtuigen om te komen plukken”, zegt Vanessa Saenen, woordvoerder van Boerenbond. “Het moet voor hen aantrekkelijker: ze moeten er meer van overhouden. Dat kun je verhelpen door een deel van de uitkering te blijven doorstorten op het moment dat ze plukken.”

Ook in andere Europese landen rekenen veel landbouwers op seizoensarbeiders. In Frankrijk stelden honderdduizend (tijdelijk) werklozen zich al kandidaat om de leegte op te vullen. “We roepen tijdelijk werkloze barmannen, kappers of leerkrachten op om het grote Franse landbouwleger te vervoegen”, verwoordde landbouwminister Didier Guillaume het in Macrons 'Nous sommes en guerre'-stijl.

Mensen die de komende maanden hun handen uit de mouwen gaan steken op de Franse velden behouden hun uitkering. “Het is geen vrijwilligerswerk, ze krijgen een loon”, bevestigt landbouwer Augustin d'Hérouël. Ook Duitsland versoepelde intussen de administratieve en sociale verplichtingen voor seizoensarbeiders en Nederland doet een beroep op studenten.

Zelf aan de slag in de landbouw? Neem een kijkje op het WERKERS-platform, stuur een mailtje naar helpendehanden@absvzw.be of zoek met #covid19 in de vacaturedatabank van de VDAB.