Rekenhof fileert Waals pesticidebeleid: ambitieus op papier, maar gebrekkig in uitvoering
nieuwsHet Waalse beleid voor het duurzaam gebruik van pesticiden rammelt langs alle kanten. Dat concludeert het Rekenhof in een nieuw rapport, waarin het Waals Gewest wordt aangemaand tot meer coherentie, betere gegevensverzameling en effectievere beleidssturing. Ondanks een duidelijke ambitie om het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen en de impact ervan op biodiversiteit te verminderen, blijft de praktische uitvoering sterk ondermaats.
Het Europese pesticidebeleid legt de lidstaten al sinds 2009 verplichtingen op rond duurzaam gebruik. Het Rekenhof onderzocht in hoeverre Wallonië die doelstellingen effectief omzet. De bevindingen zijn weinig geruststellend: het beleid is onsamenhangend, onvoldoende onderbouwd met data en niet doelgericht.
Gebrekkige gegevens, onduidelijk risico
Eén van de grootste pijnpunten is het gebrek aan betrouwbare gegevens over het daadwerkelijke gebruik van bestrijdingsmiddelen. Nationale cijfers over verkoop zijn beschikbaar, maar niet opgesplitst naar gewest, waardoor het onmogelijk is om gericht beleid te voeren in Wallonië. Ook de verplichte gebruiksregisters van landbouwers zijn ontoereikend: ze zijn onvolledig, niet gestandaardiseerd en daardoor onbruikbaar voor statistieken.
Het Waals Gewest test momenteel een elektronisch gebruiksregister, maar dat is nog niet gekoppeld aan een centrale databank voor beleidsmonitoring. Nochtans verplicht Europa vanaf 2026 een elektronische registratie, met als doel om eindelijk jaarlijks kwaliteitsvolle statistieken te kunnen leveren.
Hoewel de geraamde pesticidehoeveelheden in Wallonië sinds 2004 stabiel zijn, zegt dat weinig over het werkelijke risico voor mens en milieu. De mate van schadelijkheid van gebruikte stoffen wordt nauwelijks opgevolgd. Indicatoren die risicovolle stoffen, zoals PFAS of producten schadelijk voor bestuivers, moeten monitoren zijn amper of niet geïmplementeerd.
Tandeloze doelstellingen
Het huidige Waalse reductieprogramma (PWRP3) mikt op een halvering van de pesticidevoetafdruk, maar slaagt er niet in om dat cijfer concreet te maken of te onderbouwen. Er ontbreken meetindicatoren, prioriteiten en tussentijdse doelstellingen. De strategie is niet “SMART” (specifiek, meetbaar, acceptabel, realistisch en tijdsgebonden, red.) gedefinieerd en mist dus focus én opvolging.
Ook de coördinatie tussen beleidsdomeinen schiet tekort. Landbouw-, milieubeleid en waterbeheer werken met verschillende plannen die onvoldoende op elkaar zijn afgestemd. De bijdrage van de biologische landbouw aan de reductie van gewasbeschermingsmiddelen blijft bijvoorbeeld onduidelijk. Bovendien is niet helder wat er met de resultaten van wetenschappelijk onderzoek wordt gedaan.
Boeren volgen regels, maar beleid laat steken vallen
Het Rekenhof wijst erop dat Waalse landbouwers over het algemeen goed scoren op conformiteit: controles tonen hoge nalevingspercentages aan voor onder meer bufferzones, dosissen en registratieverplichtingen. De milieuproblemen die blijven bestaan, lijken dan ook niet zozeer het gevolg van overtredingen, maar van gebrekkige beleidsaansturing op basis van risicobeoordeling.
De conclusie van het Rekenhof is scherp: zonder betrouwbare data, duidelijke doelstellingen en beter geïntegreerd beleid is het pesticidebeleid in Wallonië momenteel niet in staat om de biodiversiteit doeltreffend te beschermen. “De biodiversiteitscrisis houdt aan, terwijl de beleidsinspanningen onvoldoende zijn om een trendbreuk te realiseren”, luidt het.
