Provincie Antwerpen zoekt boer(en) voor proeftuin agro-ecologische landbouw op 8 hectare
ReportageDe Provincie Antwerpen en een aantal partners starten een agro-ecologische landbouwproject in Waarloos, een deelgemeente van Kontich. Boeren kunnen in een loop van volgend jaar een plan indienen voor één of meerdere agro-ecologische landbouwactiviteiten op een perceel van acht hectare. “Dit project moet ook inspiratie bieden voor andere boeren om de transitie naar agro-ecologische landbouw te maken”, vertelt landbouwgedeputeerde van de provincie Antwerpen Kathleen Helsen tijdens de presentatie van het project. Door middel van informatiemomenten krijgen ook inwoners de kans om mee invulling te geven aan de activiteiten.
“De modernisering van het landbouw- en voedselsysteem heeft ervoor gezorgd dat we efficiënt, kwalitatief en betaalbaar voedsel kunnen produceren. Deze vooruitgang biedt vele voordelen, maar roept ook vragen op over de toekomst van duurzaamheid”, klinkt het bij de presentatie van het ABC-project Agro-ecologische landbouw in samenwerking met Boeren, Burgers en Besturen in Waarloos, Kontich. Het betreft een project waarbij de provincie Antwerpen, lokaal bestuur Kontich, de Provinciale Ontwikkelingsmaatschappij (POM), HOGENT en het Proefstation voor de Groenteteelt bij betrokken is.
“Boeren staan voor een transitie en agro-ecologische landbouw biedt een mogelijk duurzaam alternatief op het bestaande systeem. Het is dat dat we met dit project willen onderzoeken en hopelijk kan het later ook als inspiratiebron dienen voor andere boeren die een duurzame transitie willen inzetten”, vertelt Kathleen Helsen, landbouwgedeputeerde van de Provincie Antwerpen. Agro-ecologie houdt voor de provincie Antwerpen in dat “voedsel op een milieuvriendelijke manier wordt geteeld, verwerkt en verdeeld, met aandacht voor zowel de natuur als de betrokken mensen en op een manier die kan blijven duren.”
"Gewilde grond vrijwaren voor de landbouw"
Een delegatie van de projectdeelnemers verzamelde zich dinsdag onder de kerktoren van Waarloos, waar ook het landbouwperceel van 8 hectare gelegen is. Dat perceel werd enkele jaren geleden gekocht door POM. “Wij hadden een bepaald budget voor de aankoop van publieke grond en hebben toen een analyse van beschikbare gronden gemaakt en zijn zo op dit perceel uitgekomen. Doordat het dicht gelegen is bij een stedelijke kern, was het een mogelijk doelwit voor private investeerders en wij wilden dit perceel voorbehouden voor de landbouw”, vertelt Stan Verdonck van POM.
In de loop van volgend jaar kunnen land- en tuinbouwers voorstellen indienen waarna de projectpartners één of meerdere landbouwers zullen selecteren die met aandacht voor natuur, omgeving en buurt hun bedrijf gaan leiden. “Cruciaal bij agro-ecologie is een goede bodemgezondheid door een goed beheer van het organische stofgehalte, meer biodiversiteit en een hechte band tussen producent en consument”, geeft de provincie Antwerpen alvast enkele criteria mee.
Het smeden van de band tussen buurtbewoners en de toekomstige landbouwers is momenteel al gaande door middel van participatiemomenten. “De inwoners van Waarloos zullen via participatiemomenten mee richting kunnen geven aan de toekomst van het beschikbare landbouwperceel in hun gemeente. Op 23 september vindt het eerste participatiemoment plaats waar geïnteresseerde buurtbewoners uitleg krijgen over agro-ecologie. Bijkomend zijn we erg benieuwd naar de ideeën om de connectie tussen landbouwers en burgers te verbeteren”, aldus Helsen.
Vooronderzoek naar landbouwmogelijkheden
Voorafgaand aan de “aanbestedingsprocedure” in de loop van volgend jaar, doen HOGENT en het Proefstation voor de Groenteteelt momenteel onderzoek naar onder andere de bodem en de waterhuishouding om zo de mogelijke teeltmogelijkheden op het hellende perceel in kaart te brengen. De bevindingen van deze onderzoeksinstellingen kunnen door de boeren worden meegenomen bij het indienen van een landbouwplan.
Corazon De Raeymaecker hoopt alvast niet dat er zich CSA-groenteboeren aandienen. “Wij hebben hier op 200 meter een CSA-bedrijf (Grondsmaak, red.)”, verklaart ze. Wel ziet ze interessante opportuniteiten voor collega-landbouwers en ook een mogelijke synergie met haar bedrijf. “Een biologische rundveebedrijf zou bijvoorbeeld interessant kunnen zijn. Het vlees kan in de korte keten verkocht worden aan omwonenden en onze leden die dan niet meer naar de Bioplanet hoeven te hollen. Wij kunnen op onze beurt de mest gebruiken als meststof in onze tuin.”
Tijdens de lancering van de plannen waren er ook wat bedenkingen te horen van aanwezige boeren. “Het is niet eenvoudig om op acht hectare een rendabel landbouwbedrijf te runnen. En als wij een reeks voorwaarden opgelegd krijgen, zijn we niet meer dan loonboeren”, klonk het onder meer. Volgens Helsen is dat geenszins de bedoeling. “Het idee is dat er met agro-ecologische landbouw één of meerdere rendabele activiteiten opgezet worden.”
Mark Shepard: goeroe van agro-ecologische landbouw
Als inspiratiebron voor een rendabele herstellende landbouwactiviteit kijken de projectpartners ook met actieve interesse naar de Amerikaan Mark Shepard die het boek “Herstellende landbouw, agro-ecologie voor boeren, burgers en buitenlui” schreef en in Amerika met succes een agro-ecologisch landbouwbedrijf uitbaat. Na een eerder contactmoment komt deze pionier van agro-ecologische landbouw binnenkort andermaal naar Antwerpen voor een lezing.
Over het contract met de toekomstige boeren wordt op dit moment nagedacht. Het feit dat er geen investeringslast is van de grondenaankoop kan volgende de betrokkenen ook bijdragen aan de rentabiliteit van het bedrijf. “We kijken nu hoe we toekomstige boeren ook voldoende rechtszekerheid op lange termijn kunnen bieden”, aldus Stan Verdonck die nog benadrukt dat ook gangbare boeren zich kandidaat kunnen stellen voor een agro-ecologische activiteit op het perceel.
