Van proefveld tot praktijk: Antwerpen zoekt pioniers voor productief kruidenrijk grasland
ReportageHooibeekhoeve, Inagro en UGent/ HOGENT onderzoeken momenteel op drie locaties of het telen van productief kruidenrijk grasland op Vlaamse velden een goed idee is. Deze meerjarige mengteelt van verschillende soorten grassen, vlinderbloemigen en kruiden biedt heel wat voordelen. Volgens de onderzoekers zijn de eerste resultaten alvast veelbelovend en daarom zoekt Hooibeekhoeve landbouwers die op hun percelen ook aan de slag willen met graskruidenmengsels.
“Als 10 procent van de 3 400 melkveebedrijven tien procent van hun raaigras vervangen door productief kruidenrijk grasland kan er jaarlijks 1,67 miljoen euro bespaard worden aan ruwvoederkost en kunstmest. Naast de economische winst, spreken ook de ecologische voordelen voor zich. Door de langere wortels verbetert de sponswerking van de bodem, de vlinderbloemigen vangen stikstof uit de lucht en de wortels houden koolstof beter vast in de bodem. De bloeiende biodiversiteit en het weelderige insectenleven krijgen we er extra bij", aldus Antwerpse gedeputeerde voor Landbouw Jinnih Beels. Zij lichtte het belang van het project Herbgrass toe op een proefperceel in Geel.
Droogteresistenter
“Kruidenrijk grasland is één van de maatregelen die landbouwers weerbaarder maakt voor klimaatveranderingen”, vervolgt Beels. Productief kruidenrijk grasland is immers beter bestand tegen droogte dan Engels raaigras, een veel gebruikt grasras in de landbouw. Dit ras is veredeld op productie en wortelt oppervlakkig. De grassen, vlinderbloemigen en kruiden in mengsels wortelen dieper in de grond waardoor de gewasgroei langer aanhoudt en stabieler is tijdens droge periodes.
Daarnaast bevordert de variatie in worteltypes via de stoffen die de wortels afscheiden het bodemleven met als gevolg een betere koolstofopslag en dus bodemkwaliteit. ”, klinkt het. Door het positief effect op de bodemstructuur verbetert ook het waterbufferende vermogen van de grond, iets wat ook de weerbaarheid van de landbouw bevordert.
Minder kunstmest
Door de toevoeging van vlinderbloemigen, zoals witte en rode klaver, luzerne en rolklaver, wordt stikstof uit de lucht gefixeerd. Daardoor is er minder kunstmest nodig. Binnen het project onderzoekt Hooibeekhoeve in hoeverre kunstmest volledig kan worden weggelaten en welke mengsels beter of minder goed presteren op dat gebied.
In totaal zijn er op drie locaties steeds 15 verschillende graskruidenmengsels uitgezaaid en wordt het voordeel ten opzichte van grasklaver vergeleken. De combinatie van gras en klaver wordt al meer toegepast waarbij klaver als onbestendige eiwitbron geldt. “De toevoeging van kruiden in de mengsels kan ervoor zorgen dat de koe deze eiwitbron ook beter op kan nemen”, verklaart onderzoeker An Schellekens van Hooibeekhoeve.
Stimuleren van biodiversiteit
De diverse samenstelling van kruidenrijk grasland ondersteunt zowel de ondergrondse als de bovengrondse biodiversiteit. Worteluitscheidingen stimuleren een rijk bodemleven, terwijl bloeiende kruiden insecten aantrekken, zoals bijen en vlinders. Die insecten vormen op hun beurt voedsel voor bijvoorbeeld weidevogels. “Zo komen er onder grasklaver tot tweemaal zoveel regenwormen voor als onder zuiver gras”, klinkt het.
Volgens An Schellekens zouden bijvoorbeeld zuivelverwerkers op termijn premies kunnen uitreiken aan boeren die dergelijke agro-ecologische maatregelen toepassen. Om zich ook op deze toekomst voor te bereiden, is het volgens haar cruciaal om meer kennis op te doen over verschillende kruidenmengsels en het effect op biodiversiteit, bodemkwaliteit, kunstmestbehoefte en voedzaamheid.
Daarnaast is ook de voederkwaliteit een puzzel die de komende jaren gelegd moet worden. Zo is onder andere het maaimoment essentieel voor een juiste voederkwaliteit. Of en hoe uitbundig kruiden in bloei mogen of moeten komen wordt onderzocht. Wat zeker al aanbevolen wordt is om hoger te maaien “Op acht centimeter in plaats van vijf centimeter, omdat anders bepaalde kruiden op termijn verdrukt kunnen worden door het gras of de klaver”, aldus Schellekens.
Van onderzoek naar praktijk
Hooibeekhoeve, Inagro en UGent/ HOGENT zijn in het najaar van 2023 gestart met het project. In een volgende fase willen ze opschalen. Hooibeekhoeve is daarom op zoek naar een tiental landbouwers die kruidenrijk grasland telen en/of voeren aan hun runderen. Het wil daarbij de teelt- en rantsoenstrategie mee opvolgen. Daarnaast biedt Hooibeekhoeve ook gratis advies aan. “Zo krijg je de informatie uit ons onderzoek rond kruidenrijk grasland vanuit de eerste hand.”
Een volgende stap in het onderzoek zijn voederproeven eind 2026. Binnenkort begint Hooibeekhoeve met het apart inkuilen van speciaal hiervoor ingezaaide praktijkvelden met grasklaver en graskruidenmengsels. Op het proefbedrijf zal een rantsoen met grasklaver worden vergeleken met vergelijkbaar rantsoen waar de grasklaver vervangen werd door kruidenrijk grasland. “Zo komen we te weten wat het effect is op melkproducties en gehaltes van vet- en eiwit in de melk. Het is de bedoeling om nog meer melkveehouders ervan te overtuigen dat kruidenrijk grasland een plek waard is op hun bedrijf en in hun teeltrotatie”, klinkt het.
