PAS-lijst moet zich in de landbouwpraktijk nog bewijzen

Landbouwers die vanwege de voor natuur schadelijke ammoniakemissie uit hun stallen code rood of oranje kregen, kunnen sedert een week de PAS-lijst raadplegen met ammoniakemissie reducerende maatregelen. De publicatie ervan was gepland voor in plaats van na de zomer zodat het bij ABS steekt dat de verstreken tijd niet nuttiger gebruikt is om de maatregelen door te praten met de landbouworganisaties. Net zoals ABS valt Boerenbond over de strikte voorwaarden die sommige maatregelen moeilijk toepasbaar maken. Het aantal uren weidegang noteren in een logboek is één iets, maar in financieel moeilijke tijden investeren in een elektronisch registratiesysteem is al een ander paar mouwen. Fedagrim, de federatie die onder andere de stallenbouwers en de stalinrichters groepeert, is vooral opgetogen dat er eindelijk een startlijst is, maar uit ook haar bezorgdheid over de technische haalbaarheid van sommige randvoorwaarden en hoopt dat er snel een update komt van de lijst.

De lijst met ammoniakemissie reducerende maatregelen is een aanvulling op de reeds bekende ammoniakemissiearme stalsystemen (o.a. luchtwasser). Hij bevat ook ingrepen in het voeder zoals een lagere eiwitopname en ingrepen in de bedrijfsvoering, bijvoorbeeld weidegang voor rundvee of hakselmaïs als strooisel in kippenstal. Vooral voor rundveehouders is de lijst een grote stap vooruit omdat zij voordien geen door de overheid erkende reductiemaatregelen ter beschikking hadden.

Deze lijst met maatregelen is een belangrijke horde die genomen wordt in het kader van de programmatische aanpak stikstof (PAS). Door de landbouworganisaties werd er al lang naar uitgekeken. Het Algemeen Boerensyndicaat had de publicatie ervan voor de zomer al verwacht. “Het lijkt erop dat er tussen juni-juli niets mee gebeurd is zodat de overheid van die tijd beter gebruik had gemaakt om de maatregelen nog eens door te praten met alle betrokken partijen”, zegt Lieven De Stoppeleire, die weliswaar tevreden is dat de PAS-lijst eindelijk verschenen is.

Door het gebrek aan overleg zijn een aantal maatregelen volgens de agro-natuurconsulent van ABS moeilijk toepasbaar. Hij verwijst naar de elektronische registratie van het aantal uren weidegang op melkveebedrijven. Bij minder dan 1.400 weide-uren op jaarbasis moet een logboek bijgehouden waarin staat wanneer de dieren de stal verlaten en weer binnenkomen. Elke dag dat er weidegang is, moet het ingevuld worden. Het hoeft geen uitleg dat dit de administratieve (over)last op een landbouwbedrijf bepaald niet verminderd.

Waar De Stoppeleire echt over valt, is dat digitale registratie van de weide-uren verplicht wordt vanaf 1.400 uren weidegang per koe per jaar. “Heel wat melkveehouders werken vandaag niet met een elektronische halsband voor de dieren en zelfs als die techniek op een bedrijf voorhanden is, is het maar de vraag of de registratie van weidegang mits een softwareaanpassing mogelijk is. Landbouwers zullen dus weer gedwongen worden om te investeren terwijl de financiële draagkracht daar nu niet voor aanwezig is.”

Diezelfde ongerustheid over de strikte voorwaarden merk je ook bij Boerenbond. Bart Beliën, adviseur van de studiedienst: “Boerenbond waardeert de inspanningen die de voorbije maanden werden geleverd. Nu zal de PAS-lijst zich echter in de praktijk moeten bewijzen. Sommige maatregelen lijken in de praktijk moeilijk toe te passen. Ook is het vandaag niet mogelijk om een ammoniakemissiearm stalsysteem of -techniek te combineren met maatregelen van de PAS-lijst. Boerenbond formuleerde ook diverse technische opmerkingen bij deze ‘startlijst’, volgt dit van nabij op en rekent er op dat oplossingen worden gevonden voor de technische opmerkingen en dat de lijst op korte termijn uitgebreid wordt met nieuwe technieken.” Voor Boerenbond moet de PAS-lijst een ruim en divers pakket aan maatregelen bevatten zodat landbouwers de maatregel kunnen kiezen die het best inpasbaar is in hun bedrijfsvoering.

ABS hoopt net zoals Boerenbond dat innovatieve technieken op een vlotte manier toegevoegd kunnen worden aan de huidige maatregelenlijst “die verre van volledig is”. Alleen lijkt Lieven De Stoppeleire twijfels te hebben bij het ‘dynamisch karakter’ van de PAS-lijst. Van een studie-uitstap naar Nederland zijn hem vooral de proefstallen bijgebleven die innovaties vlot ingang doen vinden. Het is volgens De Stoppeleire maar de vraag of de industrie in ons land dezelfde stimulans zal ervaren om te investeren in onderzoek en ontwikkeling. Alles zal afhangen van de bewijslast die gelegd wordt bij de firma’s die met een nieuwe techniek op de proppen komen. “Uiteraard moet een techniek effectief zijn en de ammoniakemissie daadwerkelijk reduceren, maar tezelfdertijd mag de lat (het prijskaartje van het dossier ter ondersteuning van een maatregel, nvdr.) niet té hoog gelegd worden want dan waagt de industrie zich er niet aan voor de kleine afzetmarkt die Vlaanderen is.”

Bij die industrie, meer bepaald de stallenbouwers en stalinrichters vertegenwoordigd door Fedagrim, lijkt die bezorgdheid inderdaad te leven. “Het belangrijkste is dat de lijst er is en dat er voor het eerst oplossingen worden aangeboden voor rundveebedrijven”, zegt Gert Van Thillo. “Net als iedereen hebben wij ook opmerkingen, maar we zijn wel erkentelijk voor het vele geleverd werk van onderzoekers, medewerkers, belangenverdedigers en politici. Dat de lijst ook effectief nieuwe innovatieve technieken bevat, zal een stimulans zijn om verder te zoeken naar innovatieve oplossingen voor deze problematiek. Dat neemt niet weg dat we hopen dat bij een volgende update van de dynamische lijst nog veel meer bewezen technieken de lijst zullen halen.”

Verder is het volgens Fedagrim een goede zaak dat er technieken opgesomd zijn, zoals het minstens tienmaal reinigen van de vloer met een mestschuif of -robot terwijl water gesproeid wordt, die een oplossing bieden voor bestaande vloeren. Van Thillo: “Wat registratietechnieken betreft voorzie ik niet direct problemen, maar het zal voor sommige bedrijven niet evident zijn om de randvoorwaarden bij deze technieken, zoals bijvoorbeeld de hoeveelheid sproeiwater (3 liter water per m² loopvloer per dag) te halen.”

In het artikel in Boer&Tuinder dat Bart Beliën schreef over de PAS-lijst meldt hij ook dat er een internettool online staat waarmee landbouwers zelf, zo nodig geholpen door de consulenten van Boerenbond, de effecten van hun stikstofuitstoot op een speciale beschermingszone kunnen berekenen. In een latere fase zal deze ‘impactscoretool’ of een gelijkaardige e-tool uitgebreid worden om ook de stikstofneerslag van andere (lees: niet-landbouw) emissiebronnen te kennen. De berekening met de tool is volgens Beliën conform met de rekenmethode die gebruikt moet worden in de passende beoordeling in geval van vergunningsaanvraag.

Alle veehouders, ook degenen die een verlossend telefoontje krijgen van de Vlaamse Landmaatschappij met de boodschap dat zij niet langer ‘code rood’ of ‘code oranje’ hebben, doen er goed aan om de impactscoretool te gebruiken. “Door de vergunde dieraantallen in plaats van de effectieve stalbezetting die bij de Mestbank gekend is, de juiste stalsystemen en de precieze locatie van de stallen in te voeren, krijgen zij een correcter beeld van de potentiële impact die hun bedrijf heeft op nabijgelegen natuur en zoekzones. Dat is zeer relevante informatie voor de toekomstige bedrijfsontwikkeling en de vergunningverlening”, weet Beliën.

Meer info: PAS-lijst