Ook hondendrollen schadelijk voor natuur

De bevindingen van het opmerkelijke onderzoek werden gepubliceerd in het tijdschrift Ecological Solutions and Evidence van de British Ecological Society. Om te berekenen hoeveel nutriënten honden in de natuur achterlieten, telden de onderzoekers de passage van baasjes en viervoeters in 4 natuurgebieden in en rond Gent: de Vinderhoutse Bossen, de Gentbrugse Meersen en 2 deelgebieden in het Natuurreservaat Bourgoyen-Ossemeersen. Ze modelleerden verschillende scenario’s, bijvoorbeeld of de honden al dan niet aangelijnd waren en of hun eigenaars de uitwerpselen opraapten of niet.

Professor Pieter De Frenne (UGent): “We waren verrast door hoeveel nutriënten honden eigenlijk achterlaten via hun uitwerpselen. Er gaat terecht veel aandacht naar de hoeveelheid stikstof die de landbouw, de industrie en het verkeer injecteren in de atmosfeer. Maar honden zijn altijd buiten beschouwing gelaten in dit verhaal.” 

Bemestingslimiet overschreden

Volgens de wet moeten honden in natuurgebieden aan de leiband. In dit scenario neemt de bemesting dan wel af in het grootste deel van het onderzochte gebied, maar vlak langs de wandelpaden concentreert ze juist. Op jaarbasis lieten honden er zo maar liefst 175 kg stikstof en 73 kg fosfor achter en treedt er dus een grote puntvervuiling op.

In de Gentbrugse Meersen kunnen honden en baasjes vrij rondlopen, uiteraard aan de leiband, maar zonder paden. Omgerekend naar een scenario waarin de depositie gelijkmatig terecht komt over een hectare was er sprake van een gemiddelde depositie van 11 kilo stikstof per hectare en bij uitschieters zelfs tot 31 kilo stikstof per hectare in de Bourgoyen. Die kritische last werd al bereikt bij 12 honden per dag. Ter referentie: de gemiddelde stikstofdepositie in Vlaanderen is vandaag rond de 22 kilo per jaar en per hectare.

Poep opruimen

De Frenne: “In het scenario waar honden aangelijnd werden, ontdekten we dat de hoeveelheden achtergelaten stikstof en fosfor in geconcentreerde zones rond wandelpaden de wettelijke bemestingslimieten voor de landbouw overschreden. Behoorlijk verbazend, aangezien ons onderzoek over natuurgebieden gaat. Het is bijna uitgesloten dat dat geen effecten heeft op de vegetatie.”

In deze scenario’s blijft de poep liggen, maar als baasjes die altijd afvoeren kan de stikstofdepositie gehalveerd worden en verdwijnt het fosforprobleem. In Nederland is er veel te doen over de accuraatheid van de stikstofmodellen en of ze bijvoorbeeld er in slagen om de depositie van ganzen of runderen die aan natuurbegrazing doen mee te nemen, maar dat valt volgens De Frenne niet te vergelijken. “Bij runderen of ganzen gaat het niet om nieuwe inputs, ze voeden zich in die natuurgebieden met de grassen en kruiden die er groeien. Een hond geven we thuis te eten, met een eiwitrijk dieet. Dat zijn netto nieuwe inputs in de natuur.”

Stikstofmodellen

In de Gentse gebieden die onderzocht werden is de kritische depostiedrempel voor stikstof rond de 20 kilo per hectare per jaar, maar er zijn dus nog gevoeligere habitattypes zoals heide waar de drempel alleen al met de stikstof in de hondenurine in theorie zou overschreden worden. De Frenne: “We zien ook dat de vermindering van de depositie niet meteen werkt. Uit ander onderzoek weten we dat gebieden waar honden verboden zijn – bijvoorbeeld omdat het broedgebied is voor zeldzame vogels – het tot drie jaar duurt eer je effecten begint te zien van de lagere stikstofdepositie.”

In Nederland woedt de discussie volop of de gemodelleerde stikstofdeposities niet moeten aangevuld worden met bodemstalen. In de recente discussie over de gascentrale in Vilvoorde ging het over een toegenomen depositie van 300 gram stikstof per hectare per jaar op gevoelige natuur. Potentieel blijft een veelvoud daarvan dus uit beeld. Ook voor De Frenne zijn de bodemstalen een piste voor verder onderzoek. “We weten dat overmatig stikstof zorgt voor soortenverlies en ecosystemen verstoort, maar uit onderzoeken in boshabitats zien we dat de cumulatieve stikstofdepositie eigenlijk de grote predictor is voor biodiversiteitsverlies en dat blijft nu toch te veel uit beeld.”

De onderzoekers roepen natuurbeheerders op om bezoekers met honden te wijzen op de schade die hondenpoep en -urine toebrengt aan de natuur door hen te vragen om hun hondenpoep op te ruimen. Ze roepen ook op om de aanlijnplicht strenger te handhaven en meer hondenlosloopzones te creëren zodat de druk op waardevolle natuurgebieden daalt. Ook de natuurgebieden kunnen beter ingericht worden met hondentoiletten aan de ingangen.