Nog steeds kurkdroog in Vlaanderen

Land- en tuinbouwers in heel Vlaanderen kijken reikhalzend uit naar regen. Sinds begin maart is er nauwelijks regen gevallen. Waar de natte winter ervoor gezorgd heeft dat de grondwaterreserves behoorlijk aangevuld raakten, kwam begin mei de boodschap van de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM). dat de grondwaterstanden verder gezakt zijn en dat er op 67 procent van de meetplaatsen een lage tot zeer lage grondwaterstand werd waargenomen.

Volgens VMM is de situatie vergelijkbaar met mei 2020 en minder dramatisch dan door sommigen werd beweerd. Bovendien zijn we in Vlaanderen beter voorbereid dan twee jaar geleden. “Er is sterk geïnvesteerd in een afwegingskader waarmee de actoren op het terrein kunnen handelen”, klinkt het. Bevoegd minister Zuhal Demir wijst erop dat informatie op een gecoördineerde manier wordt uitgewisseld en dat het afwegingskader ervoor zorgt dat maatregelen onderling kunnen afgestemd worden en duidelijk gecommuniceerd kunnen worden.

Oppompverbod in alle Vlaamse provincies

In alle Vlaamse provincies zijn intussen al in tal van waterlopen captatieverboden opgelegd. In de meeste gevallen is er voor land- en tuinbouwers een uitzondering voorzien voor het drenken van vee of het vullen van spuittoestellen.

West-Vlaanderen

Vanaf 17 mei geldt er een tijdelijk oppompverbod voor een aantal beken in West-Vlaanderen. Het waterpeil staat in de stroomgebieden van de Blankaart, de Rivierbeek, de Heulebeek, de Kemmelbeek, de Kerkebeek, de Martjesvaart en de Handzamevaart bijzonder laag en daarom geldt een onttrekkingsverbod. Deze beslissing komt bovenop een permanent onttrekkingsverbod dat sinds 1 april geldt in het stroomgebied van de Bornebeek en de bovenloop van de Hersbergebeek.

Volgens Carl Decaluwe, gouverneur van West-Vlaanderen evolueren we naar een uiterst droge situatie met recordwaarden en dus is een verbod nodig om tal van planten- en diersoorten te beschermen. “Vandaag staat het waterpeil in het Blankaartbekken, een belangrijk gebied voor broedvogels, op 2m56, terwijl 2m70 het streefcijfer is. Dat is het laagste peil gemeten midden mei van de afgelopen vijf jaar”, aldus Decaluwe. Het oppompverbod blijft geldig tot het waterpeil zich heeft hersteld.

Oost-Vlaanderen

Ook de Oost-Vlaamse provinciegouverneur Carina Van Cauter heeft een onttrekkingsverbod ingevoerd voor een aantal onbevaarbare waterlopen en publieke grachten. “Er is een uitzondering voor weidepompen voor vee of captatie voor hulpdiensten in geval van nood wanneer geen alternatief beschikbaar is. Ook spuittoestellen voor gewasbeschermingsmiddelen mogen gevuld worden”, aldus de gouverneur.

Het onttrekkingsverbod is van kracht sinds vorige week en komt bovenop het semi-permanent onttrekkingsverbod in enkele ecologisch zeer kwetsbare waterlopen van Oost-Vlaanderen. Het blijft sowieso van kracht tot en met 31 oktober 2022.

Limburg

Sinds 1 januari 2022 is er in Limburg een permanent onttrekkingsverbod uit de ecologisch meest kwetsbare waterlopen van kracht. Daar is nu een ruimer tijdelijk onttrekkingsverbod bijgekomen, zo heeft Limburgs gouverneur Jos Lantmeeters beslist. “Metingen door de dienst waterbeheer van de provincie Limburg tonen aan dat de peilen en debieten in enkele waterlopen sterk tot zeer sterk gedaald zijn”, klinkt het.

Het tijdelijk onttrekkingsverbod geldt voor stroomgebieden van de Melsterbeek en zijbeken zoals de Molenbeek en de Cicindria, de Herk en zijbeken, de Mombeek en zijbeken, en de Zwarte Beek. Dat geldt ook voor de stroomgebieden van de Velpe en zijbeken, en de Gete en zijbeken in Herk-de-Stad en Halen, met uitzondering van de Velpe en Gete zelf.

Antwerpen

Ook in de provincie Antwerpen wordt het onttrekkingsverbod voor stroomgebieden van ecologisch kwetsbare beken tijdelijk uitgebreid. Dat heeft gouverneur Cathy Berx beslist. De uitbreiding is van toepassing op de stroomgebieden van de Aa en de Kleine Aa. In deze stroomgebieden wordt zelfs het vereiste ecologische minimum niet meer gehaald. Dat betekent dat fauna en flora er in gevaar komen. De weersvoorspellingen beloven bovendien nauwelijks regenval.

Het onttrekkingsverbod betekent dat er geen water uit een onbevaarbare waterloop mag worden opgepompt. Ook hier zijn er uitzonderingen voorzien voor hulpdiensten bij noodgevallen en voor landbouw voor het drenken van vee en de aanmaak van gewasbeschermingsmiddelen. Het verbod is niet van toepassing op bevaarbare waterlopen. Berx roept verder op om in het algemeen spaarzaam om te gaan met water en om niet-essentiële toepassingen te vermijden. Een beperking van het leidingwaterverbruik komt er voorlopig echter niet.

Vlaams-Brabant

Eind vorige week besliste de droogtecommissie van de provincie Vlaams-Brabant tot een oppompverbod voor de rivieren de Mark en de Laan te halen. Het waterpeil in beide rivieren staat te laag. Concreet wordt het voor de gemeentes Bever, Herne en Galmaarden verboden om water uit de Mark (een zijrivier van de Dender) te halen. Voor de Laan gaat het om de gemeentes Huldenberg en Overijse. Vooral landbouwers maken voor hun activiteiten gebruik van het onttrekken van water uit rivieren.

Drinkwatervoorziening niet in gedrang

De drinkwatervoorziening is vandaag nog niet in gevaar. Dat zeggen de Vlaamse waterbedrijven, verenigd binnen AquaFlanders, en VMM. Het kraanwaterverbruik stijgt de laatste weken, maar toont nog geen abnormaal hoog verbruik. Bovendien zijn de waterbedrijven voorbereid op een langere periode van droogte. Ze produceren kraanwater met als bron grondwater of oppervlaktewater.

“De grondwaterlagen die gebruikt worden voor kraanwater, werden na de winter voldoende bijgevuld”, klinkt het. “Verschillende bevoorradingsgebieden zijn ook met elkaar verbonden, zodat ze elkaar kunnen ondersteunen voor de levering van kraanwater.” Toch vraag VMM om zuinig te zijn met kraantjeswater. "We kunnen allemaal ons steentje bijdragen om problemen te voorkomen”, aldus VMM.

Naast deze investeringen werden ook tien bijkomende gebieden geselecteerd als ‘Lokale Gebiedsdeal Droogte’ via het departement Omgeving. In deze gebieden zijn Vlaamse ruimtelijke processen lopende, maar er komen extra investeringsmiddelen om ze meer en structureel klimaatrobuust te maken. “Op die manier worden abstracte ruimtelijke doelstellingen en processen concreet op het terrein waargemaakt”, zegt Demir. Het gaat onder meer om gebieden rond het Zoniënwoud in Vlaams-Brabant, de Leievallei in West-Vlaanderen, Midden-Limburg en het Denderbekken in Oost-Vlaanderen.

Omdat droogte vaak als eerste gevolgen heeft voor onze landbouwers, worden ook in landbouwgebied extra gebiedsgerichte investeringen in de steigers gezet. Via de Vlaamse Landmaatschappij trekt Demir in totaal 1,3 miljoen euro uit voor de ondersteuning van Water-Land-Schap-investeringen in acht gebieden in Vlaanderen. Zo wordt in Roeselaere samen met Inagro, de stad en de lokale landbouwers geëxperimenteerd met nieuwe waterteelten en wordt samen met het Provinciaal Centrum voor de Landbouw in Bocholt-Peer samen met lokale landbouwers bekeken hoe wetlands in een moderne landbouwuitbating geïntegreerd kunnen worden.