Nederlanders genuanceerd sceptisch over nanotechnologie

De Nederlandse samenleving is eerder sceptisch dan enthousiast over de beloften van nanotechnologie. Bijna tweederde van de ondervraagden vindt dat de voor- en nadelen verder moeten worden onderzocht vooraleer de technologie op grote schaal toegepast kan worden. Hoewel meer Nederlanders van nanotechnologie hebben gehoord dan anderhalf jaar geleden, blijft het voor hen toch een vaag begrip.

Eén nanometer is het miljardste deel van een meter. Materialen met nano-afmetingen hebben bijzondere eigenschappen die sterk verschillen van de eigenschappen van hetzelfde materiaal op macroschaal. Nanodeeltjes zijn veel reactiever dan grotere deeltjes die bestaan uit hetzelfde materiaal. Die bijzondere eigenschap maakt het gebruik van nanodeeltjes in allerlei toepassingen, gaande van de micro-elektronica tot de geneeskunde maar ook bij de productie van voedsel, aantrekkelijk.

Nanotechnologie kan ook bijdragen tot meer gezonde en veilige voedingsmiddelen en tot meer milieuvriendelijke productiemethoden. Zo kunnen meststoffen en pesticiden in nanopartikels worden verpakt zodat hun inhoud alleen maar onder de juiste voorwaarden wordt vrijgeven, wat een efficiënter gebruik van deze stoffen mogelijk maakt. Nanosensoren kunnen ziekten of ziekteverwekkers op landbouwgewassen detecteren.

Naarmate de kennis van de eigenschappen van nanodeeltjes toeneemt, groeit het besef dat aan het gebruik ervan mogelijk ook risico’s zijn verbonden. Om die reden is men in Nederland gestart met ‘Het Grote Nano-onderzoek’. Tijdens een eerste ondervraging van 3.000 Nederlanders in de zomer van 2009 bleek dat bijna de helft van hen nog nooit gehoord had van nanotechnologie. Anderhalf jaar later zegt vier op de tien dat ze het begrip al gehoord hebben en dat ze ook weten wat het ongeveer inhoudt. Ondanks die toegenomen kennis blijft nanotechnologie toch vooral een vaag begrip voor de Nederlandse burgers.

De informatiebehoefte is het grootst als het gaat om toepassingen van nanotechnologie in persoonlijke verzorging en voeding. In die segmenten vinden de ondervraagden ook de risico's het grootst. Het meest positief is men over mogelijke toepassingen in elektronica en gebruiksvoorwerpen. Bij gezondheidsproducten denkt men dat de kansen opwegen tegen de risico's.

Hoewel ook de scepsis over de beloften van nanotechnologie de boventoon voert, is men het meest enthousiast over toepassingen die de kwaliteit van leven en de toestand van het milieu in ontwikkelingslanden bevorderen. Komt het dichterbij, bijvoorbeeld toepassingen in het huishouden of in de zorg, dan neemt het enthousiasme af. Hetzelfde geldt voor toepassingen die de veiligheid bevorderen.

De ondervraagden zien een duidelijke rol weggelegd voor de overheid. Ze moet duidelijk maken dat ze de ontwikkelingen op het gebied van nanotechnologie nauwgezet volgt en ervoor zorgen dat gezondheid, milieu, veiligheid en privacy niet in het geding komen. Daarvoor moet er adequate wet- en regelgeving komen. Etikettering moet daar volgens de bevindingen uit het onderzoek deel van uit maken.

Meer informatie: Het Grote Nano-Onderzoek