Natuurbewegingen dagvaarden Vlaamse regering over mestbeleid

Het mestrapport 2021 stelde in december de zaken op scherp, klinkt het: “Betere naleving van de mestwetgeving, toepassing van de juiste bemestingstechnieken en brongerichte maatregelen zijn nodig om de waterkwaliteit te verbeteren en de Europese doelstellingen te realiseren”, schreef de Vlaamse Landmaatschappij (VLM). De Europese Commissie stelde eerder al vast dat Vlaanderen één van de slechtste leerlingen van de klas is op vlak van waterkwaliteit.

Verbeterplannen werden meermaals aangekondigd door minister van Omgeving Demir in de vorm van een wijziging van het zesde mestactieplan: MAP 6+. Dat MAP 6+ ligt voor in het Vlaams Parlement, maar er is nog geen akkoord over. Vanaf 2023 moet er een MAP 7 komen waarvan nog niet eens een ontwerpversie op tafel ligt. “De beloofde aanpak voor het huidige bemestingsseizoen is daarmee al een slag in het water geworden, en intussen tikt de klok genadeloos verder. Want die slechte waterkwaliteit dreigt - naar analogie van de stikstofcrisis - een vergunningenstop te veroorzaken. Ook voor de betaalbaarheid van ons drinkwater en voor het tegengaan van de klimaatverandering is het MAP cruciaal. Lachgas en methaan zijn sterke broeikasgassen, die sterk gelinkt zijn aan mestopslas”, schrijven de milieuverenigingen in een gezamenlijk persbericht.

Met de dagvaarding (en mogelijke dwangsommen) willen de milieuorganisaties de druk opvoeren op de Vlaamse regering. Bij ongeveer een derde van de meetpunten wordt de norm van 50mg nitraat per liter van de Nitraatrichtlijn overschreden. De laatste jaren is de toestand – onder meer ook door de droogte – verslechterd.

De slechte waterkwaliteit leidt ertoe dat de doelstellingen van de Europese Kaderrichtlijn Water niet gehaald worden. Deze richtlijn eist dat alle 195 Vlaamse waterlichamen tegen 2027 in goede staat zijn. maar voor nog geen 10 procent van de Vlaamse waterlopen (15 van 195) wordt momenteel een ‘goede’ waterkwaliteit vooropgesteld tegen 2027. Hoe dichter deze deadline nadert zonder substantieel verbetering te boeken, hoe groter de juridische consequenties kunnen zijn voor Vlaanderen. “Naast de stikstofcrisis dreigt op die manier een watercrisis met opnieuw een bijbehorende vergunningenstop”, waarschuwen de natuurbewegingen.

Grondgebonden landbouw

Tal van stakeholders, onder wie ook de milieubeweging, gaven al advies zowel voor MAP6+, als voor een toekomstig MAP7. Daarbij pleitte de milieubeweging voor een transitie naar grondgebonden landbouw, waar veeteelt opnieuw deel uitmaakt van een kringloop met een beperkter aantal dieren en waarbij agro-ecologische principes worden gerespecteerd zoals het stimuleren van het bodemleven, het sluiten van nutriëntencycli en het verlagen van externe inputs zoals pesticiden en kunstmest. Ook zien de milieuorganisaties heil in het gebruik van een teeltenatlas en een bodempaspoort dat een totaaloverzicht biedt van de bodemkwaliteit en erosie- en klimaatbestendigheid van Vlaamse landbouwpercelen. De milieubeweging benadrukt dat de hele keten een verantwoordelijkheid draagt.

“Het momentum rond de Programmatische Aanpak Stikstof (P AS) moet nu volop benut worden om landbouw binnen de grenzen van het milieu te brengen”, klinkt het nog, “Vlaanderen mag daarbij niet louter focussen op stikstofemissies, maar moet een integrale visie ontwikkelen en verbanden leggen met andere problemen: waterkwaliteit en watervoorziening, erosieproblemen, biodiversiteit en de druk op de volksgezondheid.”