Zijn mestkelders van gestopte varkensboeren oplossing voor droogte?
nieuwsKunnen de mestkelders van gestopte veehouders helpen in de strijd tegen droogte? Vlaams Belang denkt van wel. In het Vlaams parlement stelt de partij voor om de sloopverplichting voor deze kelders te schrappen op voorwaarde dat ze worden ingezet voor de opvang en buffering van hemelwater. Ook waterexperts zien potentieel in het hergebruik van inactieve mestputten voor wateropslag, al wijzen ze wel op enkele belangrijke beperkingen.
Vlaams Belang ziet in de lege mestputten van gestopte veehouders een kans om water op te vangen en te bufferen voor droge periodes. “Bij rundvee- en varkensstallen mag je ervan uitgaan dat er mestputten aanwezig zijn van zo'n twee kubieke meter per vierkante meter dakoppervlak. Dat komt grof gerekend uit op ongeveer 20 procent van de jaarlijkse neerslag op de daken die kan opgevangen worden zodat het hergebruikt kan worden”, schetst de partij het potentieel.
In een schriftelijke vraag aan Vlaams minister van Landbouw Jo Brouns (cd&v) wijst Vlaams Belang ook op de hoge kosten van droogtebestrijding. De afgelopen drie jaar liepen de aanvragen voor steun voor initiatieven rond bodem- en waterkwaliteit en -kwantiteit op tot bijna 100 miljoen euro. Door lege mestkelders in te zetten als waterreservoirs, kunnen volgens de partij een deel van die kosten worden vermeden. Vlaams Belang pleit er dan ook voor om de sloopverplichting voor stallen van gestopte boeren te schrappen wanneer zij hun mestputten gebruiken voor hemelwateropvang.
In een reactie laat Brouns weten dat gepensioneerde landbouwers momenteel niet verplicht zijn hun stallen te slopen. “Ook wanneer boeren stoppen in het kader van het stikstofdecreet (stopzetting van varkensstallen, stopzetting van oranje bedrijven en bedrijven uit maatwerkgebieden) geldt geen sloopverplichting. Wanneer landbouwers een stopzettingsvergoeding vrijwillig aanvragen, dan zijn ze enkel verplicht om de binneninrichting uit de stallen te verwijderen.”
Wel verplichting voor wie sloopvergoeding krijgt
Voor landbouwers die een slooppremie aanvragen, geldt wel een sloopverplichting voor de hele stal, inclusief de mestkelder en de funderingen. "De forfaitaire vergoedingen die zijn voorzien, houden daar rekening mee", aldus de minister.
Het hergebruik van mestkelders van gestopte boeren is overigens geen nieuw fenomeen in Vlaanderen. De afgelopen jaren werden ze al ingezet als tijdelijke opslag bij een mestoverschot. Mesthandelaren en transporteurs beschikken over een netwerk van adressen waar zij mest kunnen stockeren wanneer de mestput van een actieve veehouder dreigt over te lopen, bijvoorbeeld in een nat voorjaar waarin nog niet kan worden bemest.
Wateropslag in inactieve mestputten is minder courant, maar volgens Boerenbond wel een piste met potentieel. “Water bufferen in mestkelders is zeker het onderzoeken waard in de strijd tegen droogte,” klinkt het. “Het grote voordeel is dat er geen extra verharding voor nodig is.”
Vergunning van mestopslag naar wateropslag
Toch ziet Boerenbond ook een aantal randvoorwaarden die moeten vervuld zijn. Zo moet de waterkwaliteit gegarandeerd zijn. “Om te vermijden dat nutriënten zoals stikstof en fosfor in het opgevangen water terechtkomen, moet de mestkelder eerst grondig gereinigd worden", klinkt het. “Als het water toch te veel stikstof of fosfor bevat, kan het zelfs mestbankplichtig worden. Bovendien stimuleren nutriënten in het water algengroei.” Ook op vergunningsvlak is een aanpassing nodig: de bestemming moet worden gewijzigd van mestopslag naar wateropslag.
Daarnaast zijn er praktische beperkingen. De capaciteit van een mestkelder valt doorgaans in het niets vergeleken met die van een waterbassin bij een groente- of serreteler. “In sommige gevallen volstaat de inhoud misschien net om één dag te beregenen,” zegt Gert Van Thillo, business manager landbouw bij SBB. Zeker bij oudere stallen zijn de putten vaak klein, omdat er vroeger veel meer mest rechtstreeks op het land kon worden afgezet.
Ook de nabijheid tot relevante percelen is volgens hem een beperkend element als het gaat om beregening. “Het vervoer van water voor beregening is arbeidsintensief, waardoor alleen het gebruik van slangen opportuun is. Maar daarvoor is het belangrijk dat er percelen binnen handbereik liggen en dat is zeker bij varkensbedrijven zelden het geval.”
Opslag voor reinigings- en proceswater
Naast beregening kan het opgevangen regenwater in oude mestkelders ook dienen als reinigings- of proceswater op het landbouwbedrijf. “Een klant van SBB heeft zijn oude varkensstallen vervangen door een nieuwe stal,” vertelt Gert Van Thillo. “Eén van de kelders van de afgebroken stallen wordt nu gebruikt voor de opslag van hemelwater, dat ingezet wordt voor het reinigen van de stal en als proceswater voor de biologische luchtwasser. Zo hoeft er geen nieuwe kelder meer gebouwd te worden.”
