Na 10 jaar gaat stekker uit VLM-dienst mestadvisering

In 2007 richtte de Vlaamse Landmaatschappij (VLM) de dienst Bedrijfsadvies op om de landbouwers te adviseren en sensibiliseren inzake de mestwetgeving. Verspreid over Vlaanderen waren 14 bedrijfsadviseurs actief, die met de boer rond tafel gingen zitten en eerstelijnshulp boden bij het inschatten van de mestbalans, het opmaken van een bemestingsplan, enz. Zij wonnen het vertrouwen van landbouwers en hebben er mee voor gezorgd dat VLM/Mestbank zijn repressieve imago kwijtraakte. Omdat individueel bedrijfsadvies niet tot de kerntaken behoort van de overheid wordt deze dienstverlening stopgezet. De bekendmaking valt moeilijk bij het Algemeen Boerensyndicaat want meer dan ooit is alle hulp welkom om de doelstellingen van het mestbeleid te behalen.

Naast het verlenen van individueel bedrijfsadvies gaande van hulp bij het opmaken van een bemestingsplan tot het toelichten van rekenprogramma’s die de mestbalans becijferen, verzorgde de dienst Bedrijfsadvies van VLM ook andere taken. In het verlengde van het individueel advies werden ook infosessies en infofiches aangeboden.

Veel land- en tuinbouwers zullen 1 van de 14 bedrijfsadviseurs de voorbije tien jaar persoonlijk over de vloer hebben gekregen. De anderen kennen de dienst waarschijnlijk van de MAP-mancampagne. Op de campagnewebsite worden bemestingstips gepubliceerd, en op regelmatige basis verschijnen artikels met praktijkgetuigenissen van landbouwers en loonwerkers in de vakpers. Cartoonfiguur ‘MAP-man’ zorgt voor een grote herkenbaarheid van de sensibiliseringscampagne in de ledenbladen van de landbouworganisaties. In 2016 trok de dienst Bedrijfsadvies van VLM deze campagne. Ondertussen regisseert coördinatiecentrum CVBB in samenwerking met de dienst Bedrijfsadvies de redactie.

Voor de andere taken van de stopgezette dienst Bedrijfsadvies is het een open vraag wie ze gaat invullen. Het persbericht van VLM verwijst voor praktische vragen over oordeelkundige bemesting door naar “verschillende private diensten”. Daar wordt aan toegevoegd dat de basisdienstverlening van de afdeling Mestbank gegarandeerd blijft, zowel op kantoor als digitaal. Land- en tuinbouwers kunnen bij de regionale dossierbeheerders terecht voor informatie en de correcte afhandeling van hun administratieve dossier. Onder “basisdienstverlening” vallen niet de praktische vragen van landbouwers waar de dienst Bedrijfsadvies raad mee wist: Hoe maak ik een bemestingsplan op? Hoe beperk ik het nitraatresidu op mijn percelen? Hoe hou ik de mestbalans op mijn bedrijf in evenwicht? Hoe verbeter ik de bodemvruchtbaarheid? Enz.

Om een antwoord op die vragen te formuleren, zaten de bedrijfsadviseurs al gauw een halve of hele dag samen met een land- of tuinbouwer. Deze dienstverlening was gratis, ongetwijfeld nuttig in het licht van de doelstellingen van het mestbeleid – “Bedrijfsadviseurs deden de kennis rond oordeelkundige bemesting groeien”, aldus het Algemeen Boerensyndicaat – maar geen kerntaak van een overheid in besparingsmodus. Wanneer private dienstverleners die taak overnemen, zal advies de boer voortaan (veel) geld kosten. De landbouworganisaties lonken daarom naar coördinatiecentrum CVBB dat ook bedrijfsbegeleiding aanbiedt, en waarvan de kosten tot maximaal 300 euro gedekt worden door een subsidie. Minimaal 50 euro is door de landbouwer te betalen. CVBB is actief in gans Vlaanderen en rekent daarvoor op medewerkers die opereren vanuit de erkende praktijkcentra.

Het hoofddoel van de CVBB-begeleiding is land- en tuinbouwers adviseren zodat ze op perceelsniveau correct bemesten in het licht van de gewasopbrengst, bodemvruchtbaarheid en niet te vergeten de waterkwaliteit. “Overlap met de taken uitgevoerd door de VLM-dienst Bedrijfsadvies werd de voorbije jaren zoveel mogelijk vermeden”, vertelt CVBB-coördinator Dirk Coomans. Uit het feit dat VLM-advies gratis was, vloeide wel een spontane samenwerking voort. Voor hulp bij het opmaken van een bemestingsplan verwees CVBB bijvoorbeeld door naar de dienst Bedrijfsadvies.

Kan CVBB in de bres springen voor land- en tuinbouwers die met hun vragen niet meer terechtkunnen bij hun vertrouwde VLM-bedrijfsadviseur? “De werking van CVBB is tot eind 2018 verzekerd. Wij staan open voor het overnemen van een aantal taken van VLM. Overleg heeft daarover al plaatsgevonden. Concrete afspraken zijn er nog niet gemaakt.” Voor alle duidelijkheid: de bedrijfsplanners van VLM die landbouwers begeleiden bij het afsluiten van een beheerovereenkomst blijven gewoon hun werk doen.

Het nieuws wordt door VLM bekendgemaakt amper enkele maanden nadat Vlaams landbouwminister Joke Schauvliege in het parlement moest toegeven dat het vijfde mestactieplan de doelstelling voor de waterkwaliteit niet haalt. Tussen 2003 en 2014 verbeterde de nitraatconcentratie in oppervlaktewater gestaag, sindsdien is er nog weinig evolutie. Het laat zich raden dat MAP 6 strenger zal zijn dan MAP 5, terwijl de landbouwsector nu al worstelt met de kostprijs van het mestbeleid (o.a. mestverwerking, verplichte bodemstaalnamen, …).

“Het werk van de bedrijfsadviseurs was niet af”, pikt Guy Depraetere van het Algemeen Boerensyndicaat in. “Tien jaar lang liet VLM/Mestbank zich van zijn goede kant zien door niet enkel repressief op te treden maar ook te sensibiliseren. Met zachte hand probeerde de overheid boeren op het juiste spoor te zetten. Dat liep goed zodat het spijtig is dat we terug naar af gaan. Enkel CVBB en de praktijkcentra kunnen het gat dat valt misschien invullen, private dienstverleners niet.” Nog volgens Depraetere komt het beste advies nog altijd van de primaire bron – “de VLM/Mestbank die over alle data beschikt uit de handhaving” – zodat hij met spijt vaststelt dat die bron financieel opgedroogd is.