Mutualiteiten en natuurorganisaties vragen Vandenbroucke te strijden tegen pesticiden

Dryade, PAN Europe, de Landsbond der Christelijke Mutualiteiten, de Landsbond van de Onafhankelijke Ziekenfondsen, Kom op tegen Kanker, KickCancer, Vlaamse Parkinson Liga, SSMG Cellule Environnement, Nature et Progrès Belgique, Natuurpunt, Natagora, Bond Beter Leefmilieu, Velt, Vogelbescherming Vlaanderen, de West-Vlaamse Milieufederatie, Canopea, Pomona en Broederlijk Delen vragen minister Vandenbroucke om zijn medebeslissingsrecht rond pesticiden op te nemen. De organisaties wijzen erop dat de minister dit recht heeft, maar stellen dat hij het vorige regeerperiode niet heeft toegepast door een afspraak met federaal minister van Landbouw David Clarinval (MR).

Volgens de organisaties moet het gebruik van pesticiden dringend worden teruggesnoerd. “Pesticiden worden overal aangetroffen: in bodem, vegetatie, water, lucht, natuurgebieden, op speelplaatsen, en in onze huizen en slaapkamers. Hun impact reikt dus nog véél verder dan waar ze worden toegepast”, stellen de organisaties in een open brief.

Ze wijzen erop dat blootstelling aan pesticiden in verband wordt gebracht met een brede waaier aan aandoeningen, waaronder types kanker en neurodegeneratieve aandoeningen. "Het aantal Parkinsonpatiënten steeg de laatste jaren aanzienlijk - experten spreken over een Parkinsonpandemie, en een verband met pesticiden. Pesticiden zijn ook één van de belangrijkste bronnen van hormoonverstoorders: het merendeel van de gezondheidskosten gelinkt aan hormoonverstoorders is naar schatting het gevolg van blootstelling aan pesticiden, wordt vermeld in het Nationaal Actieplan voor Hormoonverstoorders (NAPED). Pesticiden ondermijnen onze gezondheid ook door hun enorm destructieve impact op biodiversiteit, water- en bodemkwaliteit: gezonde ecosystemen zijn de essentiële basis voor onze fysieke en mentale gezondheid en ons welzijn.”

De mutualiteiten nemen samen met de natuurorganisaties de handschoen op tegen bestrijdingsmiddelen die de gezondheid schaden. “Niet alleen leefstijl, biologische factoren en de kwaliteit van onze gezondheidszorg hebben een impact op onze gezondheid, ook de omgeving waarin we leven, speelt een belangrijke rol voor de gezondheid en de levenskwaliteit die we ervaren”, zegt Luc Van Gorp, voorzitter van het CM Gezondheidsfonds. “Om die omgeving gezonder te maken, moeten we alle mogelijke stappen nemen om het gebruik van pesticiden terug te dringen, liever vandaag dan morgen.”

“We betalen de prijs voor zogenoemde gewasbescherming in de vorm van acute en chronische ziekten”, zegt Noah Janssen van Natuurpunt. Wanneer valt de minister zijn frank?”

Belplant reageert: “We betreuren de sfeerschepping”

Sectorfederatie voor gewasbeschermingsmiddelen Belplant is niet opgezet met deze oproep. “We betreuren dat er sfeerschepping is, en dat desinformatie rond gewasbescherming worden overgenomen door onder andere de mutualiteiten”, zegt Sigrid Maebe van Belplant. “Stellingen worden niet juist gekaderd. Zo is gezondheid een zeer belangrijk evaluatieaspect in de toelatingsdossiers van een gewasbeschermingsmiddel. Vijftig procent van de studies draait rond gezondheidsaspecten. Verder is hormoonverstoring één van de criteria om stoffen uit te sluiten voor toelating."

Maebe wijst er ook op dat 'pesticiden' een verzamelnaam is, die bijvoorbeeld ook ontsmettingsmiddelen voor handhygiëne omvat. “Wij willen graag het debat aangaan om het belang van de sector en het correcte gebruik van gewasbeschermingsmiddelen toe te lichten. We staan altijd open voor overleg met de mutualiteiten”, aldus Maebe.

ABS: "Trumpiaans angst zaaien"

Landbouworganisatie ABS stoort zich eveneens aan de toon in de open brief. "Het is een trieste zaak dat serieuze organisaties menen te moeten meesurfen op een negatief sentiment dat gecreëerd wordt op basis van anekdotisch bewijs door een organisatie wiens enige verdienste onnodige angst zaaien is", zegt Mark Wulfrancke van ABS. "Veel zaken die aangehaald worden in het bericht worden uiteindelijk nergens bewezen, of zijn vandaag niet meer van toepassing. Het Trumpiaans gebruik van termen als “enorm”, “deken van pesticidegif”, wordt daarom ook terecht gecategoriseerd als “angstporno”. De verduurzaming van het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen, alle voorzorgen die genomen worden, voor PAN en co doet het er niet toe." 

"Het is dan ook bizar dat organisaties die bezig zijn met gezondheid ervoor pleiten om gewasbeschermingsmiddelen, die naast de plant ook vaak de volksgezondheid beschermen, hierin meegaan. Niemand wil terug naar de tijd dat moederkoren een reële bedreiging vormde, dat giftige onkruidzaden of dat grootschalige misoogsten voor ongekende prijsverhogingen en tekorten zorgden."

"Maar waarschijnlijk past het in de tijdsgeest, waarin slechts weinigen besef hebben van voedselproductie en het belang van gewasbeschermingsmiddelen en iedereen via sociale media zich vermaard expert waant, dat dit kritiekloos geslikt wordt."

Wulfrancke wijst er ook op dat gewone burgers vrij zijn om insecticiden te gebruiken die in de landbouw verboden zijn. Als voorbeeld noemt hij de giftige stoffen van vlooienbanden van katten en honden die in tuin en milieu terechtkomen, en zo in de nesten van tuinbroeders.

Wulfrancke benadrukt tot slot dat de Europese voedselproductie aan heel andere standaarden onderhevig is, dan producenten elders ter wereld. Hun werking beknotten, zou volgens hem net een slechte zaak zijn voor onze voedselvoorziening. "Dergelijke acties hebben bovendien niks duurzaams tot doel, tenzij dat de eigen, lokale en duurzame productie zo steeds meer vervangen wordt door import uit landen waar er weinig regels gelden", zegt Wulfrancke tot slot. "Bovendien hoeft die import veelal slechts te voldoen aan de regels van de FAO, niet aan de veel strengere Europese regels."

Boerenbond: "Er zijn al strenge normen, en die worden Europees bepaald

Elisabeth Mertens van Boerenbond wijst erop dat de regelgeving rond gewasbescherming grotendeels Europees wordt vastgelegd. "Op dat niveau wordt er bepaald aan welke kwaliteiten gewasbeschermingsmiddelen moeten voldoen, en dus ook welke bestanddelen erin mogen zitten, en hoe ze gebruikt moeten worden. Daar zijn ook instanties bij betrokken die zich met volksgezondheid bezighouden." 

"Er zijn dus al heel strenge normen die ook door onze landbouwers worden toegepast. Op nationaal niveau zit er weinig bevoegdheid om daar nog verder beslissingen om te nemen. Een land kan misschien wel beslissen om strenger te gaan dan de Europese regelgeving, maar dat zouden wij niet aanbevelen, omdat we moeten vermijden dat we helemaal niets meer kunnen gebruiken."