Moeskopperij blijft een plaag voor landbouwers: “Als je ze niet op heterdaad betrapt, kan je weinig doen”

De archaïsche benaming verraadt dat ‘moeskopperij’ zo oud is als de landbouw zelf. Sommigen plukken enkel een appel voor zichzelf of hun kind, anderen laden een hele koffer vol. Boerenbond krijgt geregeld meldingen van wanpraktijken. Woordvoerder Gerrit Budts verwijst naar de veelvoorkomende diefstal van ajuinen. Die liggen vaak nog even te drogen op het veld, waarop mensen stoppen om hun koffer in te laden.

“Bij de pompoenen zijn er telers die de eerste drie meter van hun veld kwijt zijn, zeker als dit wat achterin ligt”, zegt Budts. “Andere groenten worden per stuk afgesneden en meegenomen, vergelijkbaar met fruit. Bij witloofwortelen en aardappelen gebeurt het dat mensen na het rooien oprapen wat er achter gebleven is op het veld. Als men een afspraak maakt met de teler, mag dat uiteraard wel.”

Budts wijst erop dat ook de ‘onschuldige’ vormen van moeskopperij voelbaar zijn bij fruittelers. “Wie door een boomgaard wandelt en enkele appels plukt staat er misschien niet bij stil, maar die raakt wel aan het inkomen van de landbouwer. Het lijkt weinig uit te maken, maar vele kleintjes maken één groot. We roepen dan ook op om respectvol om te gaan met de oogst, en dus het inkomen, van de landbouwers. Je kan zeker in een naburige (hoeve)winkel terecht om de producten aan te kopen.”

“Soms worden er bakken of koffers volgeladen, dan is het duidelijk voor ons een criminele daad, die ook zo vervolgd zou moeten worden”, stelt Budts.

Uit het strafwetboek, maar nog steeds strafbaar

Daar loopt het in de praktijk vaak mis. VILT ging ten rade bij diverse landbouwers over moeskopperij. In veel gevallen werd de politie nooit gecontacteerd, maar wanneer dit wel gebeurt, blijven de gevolgen vaak uit. Dit was ook het geval bij groenteboer Antoon Vanderstraeten van Den Bosbeekhof in Merchtem. “Wanneer het bij mij gebeurde, heb ik de politie gebeld, maar de agent zei me dat moeskopperij niet meer strafbaar is.”

Deze agent had het bij het verkeerde eind. Moeskopperij is inderdaad in 2005 als specifiek misdrijf uit het strafwetboek geschrapt, maar dat maakt het niet legaal. Vandaag wordt het eenvoudigweg bestraft als diefstal. In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, is het dus wel degelijk illegaal om groenten of fruit van iemands erf te nemen.

Hageland onderneemt actie

Dat moeskopperij illegaal is, is wel geweten aan de andere kant van Brussel, in het Hageland. Daar neemt de politie gerichte actie tegen ‘moeskoppers’. Na klacht van fruitboeren bij diverse gemeenten in de streek, patrouilleert de lokale politie nu ook langs de fruitboomgaarden om oogstdieven te ontraden. Met de combi, of te paard langs de weilanden.

“Spullen meepakken die niet van jou zijn, dat blijft diefstal”, zegt korpschef Kurt Marcoen. “We kregen soms zelfs melding van wagens die tussen de rijen fruitbomen stonden, klaar om in te laden. Vorig jaar zagen we bij de kersenpluk hoe mensen hele emmers meehadden. Door onze zichtbaarheid te verhogen hopen we dat mensen afgeschrikt worden om zulke feiten te plegen. Maar we zijn ook blij dat de media hierover bericht. Zo komt er hopelijk wat meer bewustzijn rond deze problematiek, en ook meer sociale controle.”

Kinderwagen vol oogst geladen

Voor Vanderstraeten is moeskopperij een jaarlijks terugkerend gegeven. De landbouwer is journalist in hoofdberoep en beschikt over een bloemen- en groenteakker van 40 are. Het kleinschalige karakter van de boerderij weerhoudt de dieven er niet van om de velden te rooien. “In 2022 stelden we vast dat onze courgetten steevast verdwenen, net als onze pompoenen die verkoopsklaar waren. Op een gegeven moment is ook al onze boerenkool boven de grond afgebroken en verdwenen. Onze zonnebloemen ook, toen en dit jaar. Het komt bij ons voor, maar ook bij de boeren in de buurt. Bij één van onze collega’s is bijna 100 meter aan aardappelen uitgegraven. Er was ook een volledige rij savooikolen verdwenen. Dit jaar waren ze ajuinen aan het uitrijden en nog voor de tractor de straat uit was stond er al iemand klaar op het veld met jutezakken vol, die hij aan zijn fiets heeft gebonden en is weggereden.”

Op zij eigen terrein heeft Vanderstraeten al enkele keren dieven betrapt. Hen aanspreken is één zaak, hen ter verantwoording roepen ligt moeilijker. “Zo zag ik eens twee vrouwen met een kinderwagen tussen mijn zonnebloemen staan. Ik spreek hen aan in het Frans, over hoe men de velden moet respecteren. Ze gaven aan dat ze me begrepen, maar een tweetal uren later zie ik hen wandelen langs ons huis, met hun kinderwagen. Later stel ik vast dat er oogst verdwenen is.”

Vanderstraeten deed een oproep voor getuigen op sociale media. De vermoedens werden snel bevestigd. “Binnen het kwartier stuurden twee mensen me berichten dat ze gezien hadden hoe deze vrouwen hun kinderwagen hadden volgeladen met oogst.”

Sociale controle

Mario Vanhellemont, fruitteler in Meensel-Kiezegem, moet eveneens geregeld passanten aanspreken wanneer ze fruit plukken. “Al is het bij zeker niet zo erg als bij sommige collega’s, van wie de boomgaarden langs drukke fietsroutes lopen. De collega’s in Limburg hebben er meer last van dan ik. Als ik mensen fruit zie plukken, dan spreek ik hen erop aan. Ofwel laten ze het fruit dan staan, ofwel betalen ze het. Maar soms komt men af met excuses, dat men niet zou weten dat dit verboden is, of dat er ‘toch genoeg fruit hangt’. In één geval kwam een jager met de vraag of hij mijn velden mocht betreden om wildtellingen te doen. En dan zie ik hem uit de rij komen met een hele zak peren. Ik heb hem sindsdien verboden om nog het terrein tijdens de pluk te betreden.”

Hoe vaak er precies fruit van de bomen wordt geplukt, kan Vanhellemont onmogelijk zeggen. “Dat is ons nadeel als fruittelers. Een groenteboer zal het altijd zien als er oogst gestolen is. Maar bij fruitbomen weet je niet hoeveel appels er eigenlijk aan de boom hadden moeten hangen.”

Locatie lijkt hoe dan ook het beste verweer tegen ‘moeskoppers’. In bioboerderij en -winkel De Wassende Maan in Deinze komt oogstdiefstal slechts zeer zelden voor. “We hebben aardbeien en frambozen voor zelfpluk in het seizoen, maar er gebeurt nooit diefstal in een mate dat het opvalt”, klinkt het. “Hier hebben we natuurlijk altijd een conciërge die de zaken in de gaten houdt. Eén van onze medewerkers heeft ooit een zware oogstdiefstal meegemaakt. Hij had velden op een halfuur rijden van onze winkel. Dat kan je moeilijk in de gaten houden.”

Hoeveel oogst er jaarlijks precies verloren gaat in euro, is door de onderrapportering van moeskopperij niet geweten. Wel is het een duidelijk signaal dat bepaalde politiezones dit misdrijf duidelijk ernstig nemen. “Ik weet dat niet iedereen dit eenvoudig vindt, maar als je oogstdiefstal ziet, is het belangrijk om elkaar daarop aan te spreken”, zegt de Hagelandse korpschef Marcoen nog. “Maak duidelijk dat dit niet kan. En als het te gortig is, verwittig dan de politie.”