Minuscule marge Nederlandse boeren alarmeert Rabobank

Uit onderzoek blijkt dat de Nederlandse agrovoedingsketen het voorbije decennium opnieuw efficiënter is geworden. Rabobank trekt niettemin aan de alarmbel want met de land- en tuinbouwsector gaat het niet de goede kant op. "Veel landbouwers moeten het stellen met een marge van een paar tiende procent, terwijl toeleveranciers en verwerkers gemiddelde marges behalen van meer dan 15 procent", zegt de bank.

De Nederlandse agrovoedingsketen is er in het vorige decennium in geslaagd het gemiddeld rendement op eigen vermogen op peil te houden en gelijktijdig de consument steeds meer van betaalbaar voedsel te voorzien, zo blijkt uit het onderzoek van het Landbouweconomisch Instituut van Wageningen Universiteit in opdracht van Rabobank.

Het gemiddelde rendement op eigen vermogen in de onderzochte sectoren (zuivel, varkensvlees, groenten en fruit) vertoont per saldo een vrij stabiel beeld over de periode 2000 tot 2009. In de dierlijke sector namen de gemiddelde rendementen op het eigen vermogen iets toe, terwijl deze in de plantaardige sector iets terugliepen. Vooral Nederlandse groentetelers zagen het gemiddeld rendement op eigen vermogen afnemen.
 
De primaire sector wordt gekenmerkt door een laag rendement op eigen vermogen. "De verschillen in rendement tussen de bedrijven zijn overigens groot", verklaren de onderzoekers. Zij zijn ervan overtuigd dat alleen door het daadwerkelijk toevoegen van meerwaarde consumenten een groter deel van hun besteedbaar inkomen aan voeding zullen besteden. Dat is volgens hen de enige manier om het prijsaspect minder te laten doorwegen en marges en rendementen in de keten, inclusief de primaire sector, substantieel te verbeteren.

Rabobank, opdrachtgever voor de studie, grijpt de resultaten aan om duidelijk te maken dat het niet de goede kant opgaat met de land- en tuinbouwsector. "Te kleine marges maken het voor landbouwbedrijven steeds moeilijker om aan de hoge eisen van de samenleving te voldoen", waarschuwt de bank. Veel producenten moeten het stellen met een marge van een paar tiende procent of zelfs met een negatief rendement. Toeleveranciers en verwerkers slagen er daarentegen wel in om marges te realiseren die gemiddeld hoger liggen dan 15 procent.

Rabobank wil met het onderzoek niemand de zwarte piet toespelen, maar duidelijk maken dat het zo niet verder kan met de land- en tuinbouwbedrijven in Nederland. Uit de cijfers blijkt namelijk dat melkveehouders met een gemiddeld rendement van 0,3 procent over 2005 tot 2009 het best presteren. Varkenshouders realiseerden een rendement van -2,9 procent, groentelers een rendement van -5,5 en fruit van -2,4 procent.

Nog zorgelijker is volgens de bank de solvabiliteit die in enkele jaren daalde van 70 naar gemiddeld 30 procent. "De kritieke grens ligt op 25 procent voor alle sectoren, maar voor ondernemers is dit eigenlijk al geen levensvatbare grens meer", verklaart Rabobank, "want met de kritieke grens bedoelen we dat daaronder geen leningen meer verstrekt worden."

Doordat de broeksriem strakker wordt aangehaald, dreigt innovatie in de agrarische sector te stokken. "Uit deze negatieve spiraal komen, is niet eenvoudig", concludeert de bank, "te meer daar de land- en tuinbouw in Nederland last heeft van 'green washing', de consument wil namelijk steeds minder betalen voor voedsel, maar stelt er aan de andere kant wel steeds hogere milieu- en dierenwelzijnseisen aan de productiewijze. Landbouwers moeten dus blijven streven naar een hogere toegevoegde waarde voor hun producten om hun eigen marge vergroten."