Litouwen wil “coalition of the willing” om Oekraïens graan te exporteren

De Litouwse minister van Buitenlandse Zaken, Gabrielius Landsbergis, stelde het plan voor tijdens gesprekken met de Britse minister van Buitenlandse Zaken, Liz Truss, in Londen. "De tijd dringt. De nieuwe oogst komt eraan en er is geen andere optie om het graan te exporteren dan via de Zwarte Zeehaven van Odessa”, vertelde hij aan de Guardian. "Er bestaan geen opslagmogelijkheden voor dit graan en er zijn geen andere alternatieve routes. Het is van het grootste belang dat we kwetsbare landen laten zien dat we bereid zijn de stappen te nemen die nodig zijn om de wereld te voeden."

Volgens Landsbergis kan een maritieme operatie, die niet onder NAVO-vlag wordt uitgevoerd, de graanschepen beschermen op hun route door de Zwarte Zee en langs Russische oorlogsschepen. Hij opperde dat ook landen die getroffen worden door het mogelijke wegvallen van het graan, zoals Egypte, de nodige bescherming zouden kunnen bieden.

"Wat we nu hebben gezien is nog maar het begin. Het ergste moet nog komen in de komende vijf tot zeven weken, wanneer de eerste oogst binnenkomt en die nergens kan gestockeerd worden. Dit wil zeggen dat de mensen in Noord-Afrika, het Midden-Oosten en Zuidoost-Azië exorbitante prijzen zullen moeten betalen voor tarwe, maïs en de andere grondstoffen die zij nodig hebben om voedsel op tafel te krijgen." Hij zei dat Oekraïne dit jaar alleen al 80 miljoen ton tarwe moet exporteren en dat de enige optie via de haven van Odessa is.

Zijn plan, dat al weken in de maak is, vereist dat delen van de Zwarte Zee worden ontmijnd om een veilige doorgang te garanderen. Bovendien moet Turkije, dat de toegang tot de Zwarte Zee bewaakt, ermee instemmen. Turkije vreest een escalatie van het conflict, maar heeft alle belang bij een opheffing van de blokkade omdat het een grote afnemer is van het Oekraïense graan.

 "Deze niet-militaire humanitaire missie is niet te vergelijken met een no-fly zone”, aldus Landsbergis. "Bij deze operatie zouden militaire schepen en/of vliegtuigen worden gebruikt om ervoor te zorgen dat de graanvoorraden Odessa veilig kunnen verlaten en de Bosporus kunnen bereiken zonder Russische inmenging. We hebben een coalition of the willing nodig, landen met een aanzienlijke zeemacht om de scheepvaartroutes te beschermen”, aldus de Litouwse minister, die eraan toevoegt dat er voor de NAVO geen rol is weggelegd in dit verhaal.

Na de ontmoeting met Landsbergis zei Truss dat het VK Britse marineschepen wil laten aansluiten bij de operatie, op voorwaarde dat de haven ontmijnd wordt en dat Oekraïne voorzien wordt van lange afstandswapens om de haven te verdedigen tegen een Russische aanval. Over dat plan voert het Verenigd Koninkrijk gesprekken met bondgenoten en het zal waarschijnlijk de instemming van de VS nodig hebben om het te activeren. “We moeten deze mondiale voedselzekerheidskwestie aanpakken, daarom is een dringende oplossing nodig om het graan uit Oekraïne te krijgen”, aldus Truss.

Dreigende hongersnoden

De secretaris-generaal van de VN, António Guterres, waarschuwde eerder al voor "een orkaan van honger" als het Oekraïense graan niet wordt geëxporteerd. De 41 minst ontwikkelde landen van de wereld importeren een derde van hun tarwe uit Oekraïne en Rusland. De stijgende voedselprijzen hebben de inflatie in Egypte al opgedreven tot het hoogste niveau sinds midden 2019.