Landbouwers protesteren tegen plannen Grenspark Kalmthoutse Heide als Nationaal Park

Grenspark Kalmthoutse Heide is één van de zes geselecteerde kandidaten die kans maakt op een erkenning ‘Vlaams Nationaal Park’. In het Vlaams Regeerakkoord 2019-2024 staat de ambitie om de oprichting van enkele Landschaps- en Nationale Parken te realiseren, beide vallen onder de koepelnaam ‘Vlaamse Parken’.  Een Nationaal Park begint bij 5.000 hectare en bestaat uit een aantal natuurkernen die volgens de aanvankelijke plannen op termijn aan elkaar verbonden zouden moeten worden. Uiteindelijk zou zo’n park moeten uitgroeien tot een gebied van 10.000 hectare.

De plannen om tot een status van Nationaal Park te komen, worden gesmeed door Grenspark Kalmthoutse Heide dat verschillende overlegstructuren heeft opgetuigd. Zo zijn er coalitieteams waar onder andere gemeenten, particuliere eigenaren, ANB, Natuurpunt en tot voor kort ook twee boeren zitting hadden. Deze coalitieteams die de Bijzondere Commissie van Grenspark Kalmthoutse Heide (het besluitvorming orgaan) van advies voorzien worden gevoed door werkbanken, werkgroepen waar ook boeren hun zegje kunnen doen.

Landbouwgrieven genegeerd

De boeren vinden dat zij te weinig gehoord worden in de structuren. “De bezwaren die wij hebben en voorstellen die wij doen, worden niet meegenomen in de besluitvorming en ondertussen werkt men maar voort aan de uitwerking van het masterplan dat in mei gepresenteerd moet worden”, vertelt Sabine Vandeweyer van Landelijke Toekomst en melkveehoudster uit Wuustwezel. Landelijke Toekomst is een vereniging van landbouwers uit Wuustwezel, Brecht, Kalmthout, Essen, Stabroek en Kapellen die in het leven geroepen werd na de ongerustheid die ontstond over de mogelijke komst van een Nationaal Park.

De boeren zijn fel gekant tegen de komst van een Nationaal Park, hetgeen volgens hen schadelijk is voor de landbouwbelangen in de regio. De vrees leeft dat landbouwgrond in het gebied (zo’n 500 hectare volgens Vandeweyer) niet langer bemest mag worden en dat er ook strengere normen gelden voor bemesting en stikstofuitstoot voor de landbouwgebieden die grenzen aan het natuurgebied. Vandeweyer erkent dat hiervoor geen concrete aanwijzingen zijn. “Maar als je kijkt naar de stikstofplannen en landbouw rond natuurgebieden, dan is deze dreiging wel erg reëel.”

Blanco cheque

Zij wijst verder op het feit dat er nog geen definitief parkendecreet bestaat waarin de spelregels omschreven zijn. Anderhalf jaar nadat de projectoproep voor de parken werd gelanceerd, werd er eind oktober een voorontwerp van het decreet over de Vlaamse parken gepresenteerd. Dit voorontwerp moet evenwel nog voorgelegd worden alvorens het door het Vlaamse parlement kan worden goedgekeurd. “Hoe kunnen wij akkoord gaan, zonder dat de spelregels bekend zijn? Dat is zoals het tekenen van een blanco check.”

Landelijke Toekomst zegt ook op te komen voor de burgers in de streek. "Wij vrezen dat onze medeburgers niet goed beseffen wat er hun te wachten staat. Natuurdoelstelling type 3 en 4 betekent: ontoegankelijk maken van grote delen publiek domein, meer drukte en minder privacy en rust in het buitengebied van de huidige natuur. En het is bewezen dat de biodiversiteit juist floreert bij minder publiek. Extra toerisme betekent: meer verkeer, meer overnachtingen, meer horeca, mountainbikers krijgen straks misschien ook minder toegang."

Om bij een derde en laatste werkbank te verzekeren dat de landbouwers wel gehoord zullen worden, heeft Landelijke Toekomst een tractorenactie op touw gezet. Vandeweyer verwacht dat er morgen tussen de 50 en 100 tractoren (“mogelijk meer”) afkomen naar het Restaurant Dennenhof in Brasschaat waar de werkgroep samenkomt.

De landbouwster, die zegt te vrezen voor de toekomst van haar dochter als opvolgster, wil dat de boerenstem tegen de komst van het National Park expliciet in de verslagen vermeld wordt. “Eén van de voorwaarden waarop de jury haar keuze voor de vier Nationale parken maakt, is dat het project gedragen wordt door de verschillende partijen in het gebied. Dat is dus niet het geval.”

Martin Groffen, voorzitter van Grenspark Kalmthoutse Heide zegt dat de boeren met tractoren van harte welkom zijn. Hij herkent zich niet in de kritiek van de boeren. “En als mensen van mening zijn dat genoemde argumenten niet terugkomen in de verslagen, dan zijn ze ook welkom om daar morgen melding van te maken.” Volgens hem is het wantrouwen van de boeren ongegrond. “In het voorontwerp van decreet wordt niets gezegd over strengere regels voor de landbouw in de nabijheid van een Nationaal Park.”

Landeigenaars

De boeren zijn echter niet de enige die de plannen met argusogen volgen. Ook de individuele landeigenaars in het gebied hebben zich fel gekeerd tegen de huidige werkwijze. Zij vinden dat zij te weinig gehoord worden en dat er zonder hun instemming plannen gesmeed worden. Een groeiend wantrouwen was voor hen eind vorig jaar aanleiding om de belangenvertegenwoordiging AnBeRo op te zetten. “Wij hebben alternatieve voorstellen en plannen voorgelegd, maar daar wordt niet naar geluisterd”, vertelt Jean-Benoit Cogels, privé-eigenaar in het gebied en afgevaardigde in de bijzondere commissie.

Hij bestempelt de gang van zaken als amateuristisch. “Er worden steeds nieuwe gebieden ingekleurd. De kaart verandert om de haverklap.” Hij pleit onder andere voor een nieuwe overlegstructuur waarin ook de boeren meer zeggenschap krijgen. “De boeren zijn onze buren. Wij hebben soms tegenstrijdige belangen als het op natuur aankomt, maar we moeten wel samenleven. We moeten dus met elkaar rond de tafel.” 

De voorzitter van  Grenspark Kalmthoutse Heide geeft in reactie hierop aan dat er momenteel door de universiteit van Maastricht onderzoek wordt gedaan naar een nieuwe bestuursvorm voor een toekomstig parkbestuur. “Daar zouden boeren best een rol in kunnen spelen. Daar heb ik niets op tegen.”