Landbouw blijft blanco in WTO-ontwerpteksten

In de Qatarese hoofdstad Doha moeten de ministers van de WTO-lidstaten de volgende onderhandelingsronde over liberalisering op gang schieten, na een eerder mislukte poging in Seattle. De ministeriële conferentie moet de onderhandelingsagenda goedkeuren. De onderhandelingen zelf lopen dan in de maanden en jaren nadien.

De leiding van de Wereldhandelsorganisatie heeft vorige week ontwerpteksten laten circuleren onder zijn leden. De bedoeling is om de conferentie iets meer gefocust te kunnen voorbereiden. De teksten geven weer hoe ver de consensus momenteel reikt. Euro-Belga kon de teksten inkijken.

Het gaat om twee teksten. Een eerste tekst is een voorstel voor een algemene eindverklaring. De tweede tekst behandelt een specifiek luik: de implementatie van alle bestaande WTO-regels. Nogal wat ontwikkelingslanden hebben problemen met de implementatie van de technisch zeer ingewikkelde akkoorden en verdenken de rijkere landen ervan de teksten niet correct om te zetten. Die rijkere landen en de WTO als organisatie tillen zwaar aan de kritiek van de ontwikkelingslanden en willen alles doen om hen tegemoet te komen. Dat gebeurt niet alleen uit altruïsme. De rijkere landen vrezen dat de ontwikkelingslanden een nieuwe onderhandelingsronde zullen tegenhouden als hen niet tegemoet gekomen wordt.

De Europese hoofdonderhandelaar, EU-commissaris Pascal Lamy, praat maandag en dinsdag trouwens met de Afrikaanse landen om hen te overtuigen van het nut van een nieuwe onderhandelingsronde. De ontwerptekst over "implementatie" ademt dan ook deze logica uit. Het gaat om een opsomming van concrete, meestal technische punten.

De ontwerptekst van de algemene verklaring weerspiegelt meer de huidige politieke conflicten. Zo is het hoofdstuk 'landbouw' nog volledig blanco.

Eveneens opvallend is dat de verklaring begint met een antwoord op de antimondialiseringsbeweging, al wordt dat uiteraard niet met zoveel woorden gezegd. De WTO-lidstaten verklaren dat het in deze economisch mindere tijden, meer dan ooit noodzakelijk is om verder te gaan met de liberalisering van de wereldhandel. Er moet wel worden over gewaakt dat die liberalisering iedereen ten goede komt, en de armoede bekampt. "De belangen en noden van de ontwikkelingslanden en de minst ontwikkelde landen staan in het centrum van onze werkzaamheden."

De ontwerptekst laat er echter ook geen twijfel over bestaan dat in de grote lijnen de bestaande politiek wordt verdergezet. Wel zal er meer aandacht gaan naar sociale en milieudoelstellingen. De Europese Unie scoort hier trouwens een belangrijk punt. De Unie toont zich bereid haar landbouwpolitiek verder te liberaliseren, maar wil een "compensatie" kunnen toekennen voor de hogere eisen inzake milieu en voedselveiligheid binnen Europa. In de ontwerptekst staat dat dit kan zolang het maar geen aanleiding geeft tot protectionisme.

Hoewel het maar gaat over een ontwerptekst voor een conferentie die onderhandelingen op gang moet schieten, is overduidelijk hoe gevoelig sommige punten liggen. Op twee punten wordt zelfs een zeer diplomatieke keuze gelaten. Het gaat over de hypergevoelige punten rond investeringen en concurrentiebeleid (bestrijding van monopolies ondermeer). De tekst laat telkens de keuze tussen twee paragrafen. Ofwel wordt er onderhandeld binnen een zeer vaag en breed kader. Ofwel wordt aan een expertengroep opdracht gegeven het onderwerp nog wat verder uit te spitten.

In de ontwerptekst wordt verder niet geantwoord op de vraag wanneer de onderhandelingen moeten worden afgerond. Toch is de tekst volgens WTO-directeur-generaal Mike Moore een belangrijke stap vooruit. Alle onderhandelaars stellen dat de moeilijkste keuzes altijd pas vlak voor de deadline gemaakt worden. Tot Doha wil niemand het achterste van zijn tong laten zien.