"Blijkbaar makkelijker om landbouwgrond te kopen dan op eigen overheidsgronden te bebossen"

Volgens de bosteller, een instrument van de Vlaamse overheid die bosaanplant in kaart brengt, is er momenteel voor 758 hectare aan bosuitbreiding gedaan sinds 2019 waarbij er 2.839.241 bomen geplant zijn. Daarnaast is er nog 582 hectare grond beschikbaar, waardoor het totale areaal nieuwe bos eind 2023 uit zou komen om 1.344 hectare.

Deze cijfers staan in schril contrast met de aanvankelijke doelstellingen van het kabinet van Zuhal Demir (N-VA), Vlaams minister van Omgeving, die het bebossen van Vlaanderen tot één van haar speerpunten had uitgeroepen. Zij wil tegen het eind van de legislatuur in 2024 tot 4.000 hectare nieuw bos gecreëerd hebben. Een doelstelling die in het regeerakkoord werd opgenomen. Maar uit de huidige cijfers blijkt het contrast tussen de plannen en de voorlopige uitvoering.

De oppositie, bij monde van Mieke Schauvliege (Groen), oordeelt op basis van de huidige statistieken dat het "onmogelijk" is om de doelstellingen te realiseren. Ze merkt aanvullend op dat er jaarlijks 200 hectare bos verdwijnt in Vlaanderen mét toestemming van de Vlaamse overheid. "Als minister Demir de natuur in Vlaanderen wil versterken, dan moet ze niet alleen nieuwe jonge bomen aanplanten maar ook de bestaande natuur veel beter beschermen."

Bart Van Hulle, zelf boomkweker en parlementair voor Open Vld, sluit zich bij de constatering van Groen. “Sinds 2019 is er 800 hectare ontbost, dat is evenveel als er bebost is sinds 2019. 260 hectare is ontbost door openbare instellingen, 560 hectare door privé", meldt hij op Twitter.

Schauvliege vroeg via een parlementaire vraag gedetailleerde informatie op over de stand van zaken van het het bosuitbreidingsplan. Uit de antwoorden blijkt onder andere dat Agentschap Bos en Natuur (ANB) en de Vlaamse Landmaatschappij (VLM) sinds 2019 850 hectare grond aankocht voor bosuitbreiding. Daarvan kwam er 689 voor rekening van ANB en 161 van VLM. Het gros van deze opgekochte gronden betrof landbouwgrond, respectievelijk 433 en 113 hectare. “In totaal is dus 65 procent van de totaal aangekochte grond de Vlaamse overheid gelegen in agrarisch gebied”, rekent Boerenbond voor. De landbouworganisatie stelt op basis hiervan dat de landbouwsector de dupe van de bosplannen. “De landbouw wordt geslachtofferd omdat het blijkbaar makkelijker is om grond aan te kopen dan op gronden van de Vlaamse overheid zelf te bebossen.”

Overheidsdiensten geven grond niet prijs

Bij de start van het bebossingsprogramma werd er nog ongeveer 4.000 hectare aan potentiële gronden voor bebossing aangeduid in eigendom van de overheid. Drie jaar later zijn er nog maar weinig van deze gronden daadwerkelijk omgezet in bos en veel overheidsdiensten lijken niet enthousiast om grond af te staan voor bos. De Standaard haalt het voorbeeld aan van de Vlaamse Waterweg en het Agentschap Wegen en Verkeer. Hier zouden respectievelijk 783 en 549 hectare als ‘potentieel bosgebied’ aangemerkt zijn. Tot op heden is er nog geen hectare verwezenlijkt, weet de krant die het Departement van Openbare Werken en Mobiliteit aan de tand voelde. “In de praktijk is bebossen niet altijd haalbaar”, klinkt het daar.

De woordvoerder van Demir, Katrien Smet, geeft in de Standaard toe dat “sommige Vlaamse overheidsdiensten terughoudend zijn” als het om bebossing gaat. “Vanuit hun perspectief hebben we daar begrip voor. Zij reserveren de meest geschikte gronden in groene bestemmingen of beschermde natuur liever voor hun toekomstige compensaties.” Toch zou er volgens het departement Omgeving bij de Vlaamse overheid een concreet potentieel zijn van 1.000 hectare grond. "We zijn een inventaris aan het maken om na te gaan hoeveel effectief bebosbaar is”, klinkt het.

Smet noemt de conclusie van Groen, dat de bebossingsambities niet gerealiseerd zullen worden, dan ook voorbarig. “We zullen zeker niet stranden op 1.344 hectare. In de lente van volgend jaar worden die aangevuld met een grote hoeveelheid grond. Het doel halen zal moeilijk worden, maar we geven niet op. Bebossing blijft een prioriteit.”

Grote druk op landbouwgrond

Over de omvang van deze nieuwe gronden doet Smet geen uitspraak. Landbouworganisaties lobbyen om landbouwgronden te ontzien. “In een sterk verstedelijkt Vlaanderen is er veel druk op landbouwgrond. Landbouwgrond die overigens steeds schaarser en duurder wordt en die nodig is voor onze voedselproductie”, stelt Boerenbond. De landbouworganisatie spreekt van een “agressief aankoopbeleid” van de overheid voor bebossing.

De boerenorganisatie zegt niet tegen bebossing an sich te zijn, maar pleit ervoor om bomen op de juiste plaats te planten. “Voor ons is het cruciaal dat extra bebossing doordacht gebeurt en dat bebossing maximaal ingeschakeld wordt in de realisatie van de Europese natuurdoelstellingen”, zegt woordvoerder Vanessa Saenen die wijst op de volgende passage over bebossing in het regeerakkoord: “We zetten in eerste instantie in op de bebossing van niet-beboste als bos bestemde gebieden of waar mogelijk natuurgebieden, en in tweede instantie op te bestemmen gebieden.”

Als er toch moet bebost worden in agrarisch gebied, dan moet volgens de belangenvertegenwoordiger steeds de impact op de professionele land- en tuinbouw in kaart gebracht worden. “Zo niet wordt het agrarisch gebied verder versnipperd, wordt het zonevreemd gebruik nog verder gestimuleerd en hypothekeert dit op termijn de rechtszekerheid van de landbouwers.”