Komen tulpen wel uit Amsterdam?

Eerlijk is eerlijk: de tulp verzeilde op een nogal knullige manier in Antwerpen. De bollen waren puur toevallig tussen een lading stoffen uit Klein-Azië, het huidige Turkije, terechtgekomen. De Antwerpse lakenhandelaar die ze vond, dacht dat het om een exotische uiensoort ging en verorberde een deel van de bloembollen met olie en azijn. Dat kwam hem wellicht op zo'n indigestie te staan dat hij de rest in zijn verwilderde tuin begroef. Daar raakten de prachtige bloemen overwoekerd door distels en netels. De Antwerpenaar heeft er verder nooit iets mee gedaan.

Hij had er nochtans ontzaglijk rijk mee kunnen worden, zoals meer dan dertig jaar later zou blijken. In 1590 kreeg een botanicus van de universiteit van Leiden een aantal tulpenbollen cadeau van de Oostenrijkse ambassadeur. Hij had ze op zijn beurt gekregen van de sultan in Constantinopel, nu Istanboel. Die stad stond in de tijd bekend om zijn prachtige parken en tuinen. De hoogleraar kon duidelijk wel een bloembol van een ajuin onderscheiden en creëerde een aantal nieuwe variëteiten.

De zeldzame bloem groeide al snel uit tot een statussymbool. Begin zeventiende eeuw raakte de Nederlandse burgerij helemaal bezeten door de tulp. Voor één bol werden waanzinnige bedragen neergeteld, zeker als het om een gevlamd exemplaar ging. De tulpengekte bereikte zijn hoogtepunt in 1634 toen gewiekste zakenmannen tulpenbollen begonnen te verkopen die alleen op papier bestonden.

De klant ontving enkel een eigendomscertificaat dat dan weer voor een nog hoger bedrag verhandeld kon worden. Zo ontstond er een verhitte handel in waardepapier en opties, vergelijkbaar met de internetbubble van tien jaar geleden. Verblind door het grote geld gaven de anders zo nuchtere Nederlanders hele landerijen in onderpand voor één fictieve tulpenbol. Minder welgestelde burgers staken zich diep in de schulden.

In februari 1637 spatte de zeepbel uiteen. Certificaten werden massaal op de markt gegooid en de prijzen stuikten in elkaar. Honderden Nederlanders waren van de ene dag op de andere tot de bedelstaf veroordeeld. Het tulpenbollenschandaal ging de geschiedenis in als het eerste echte beursschandaal. Maar het bezorgde de Nederlanders wel een levenslange claim op de tulp.

Meer informatie: Van 1 april tot 31 mei staan alle Antwerpse musea in het teken van de tulp. Er zijn dan ook geleide stadswandelingen rond het thema tulpen.