Kletsnatte boomgaarden en vroege bloei brengen fruittelers kopzorgen

Fruitteler Eddy Vanschoenwinkel uit Wellen zakt met zijn laarzen 20 centimeter weg in de modder wanneer hij een hooggelegen boomgaard inspecteert. “We hadden al één tot twee keer moeten kunnen spuiten met een kopermiddel om schimmels en dergelijke te bestrijden, maar door het weer kunnen we niet tussen de bomen rijden", vertelt de fruitteler. 

Door de warme eerste maanden van het jaar loopt het bloeiseizoen in de fruitteelt twee tot drie weken voor op vorig jaar. Afhankelijk van het weer kunnen de bomen over drie tot vier weken al in bloei staan, aldus Vanschoenwinkel die behalve fruitteler ook loonwerk verricht bij collega-fruittelers. Deze laatste activiteit is de voorbije jaren in belang toegenomen waardoor de teler zijn areaal teruggeschroefde van 30 naar 23 hectare. 

Het heeft met de overname van zijn bedrijf te maken, legt hij uit. “Mijn dochter wil in het loonwerk wel verder, maar niet in de fruitteelt. Ongelijk geven doet hij haar niet. “De sector kent al jaren tegenspoed. Van hagel, over ziektes, tot een Russische importban en slechte prijzen vele jaren op rij... de jeugd heeft hier geen zin meer in.”

Hoewel hij al decennia meeloopt in de fruitteelt, vanaf 1992 met een eigen bedrijf en daarvoor bij zijn ouders, heeft hij zo'n regenval en kletsnatte boomgaarden nooit eerder meegemaakt. “Sinds oktober is het maar enkele dagen droog geweest. Ook tijdens de pluk was er veel regen en hebben de landbouwvoertuigen bij de oogst schade aan de gangpaden op sommige percelen veroorzaakt. Dat kan op zich hersteld worden, maar dat kost ook geld en tijd”, vertelt de fruitteler. 

Ziektedruk en natuurlijke deadline bemesting

Ondanks de modder overweegt hij het veld binnenkort toch te betreden met zijn tractor. “Er moet dringend gespoten worden. Door het natte weer neemt de kans op schurft later in het seizoen toe”, herhaalt hij. Ook de bemesting van de bomen dringt. Normaal start het mestseizoen voor Vanschoenwinkel op 16 februari en loopt het daarna grofweg een maand door. “De mest moet voor de bloei op het veld, anders heeft het geen nut meer”, vertelt de Limburger die om de haverklap gebeld wordt door melkveehouders die kampen met overvolle mestkelders. 

Waar Vanschoenwinkel ook dierlijke mest inzet voor bemesting, werkt fruitteler Brecht Geerdens (36) uit Diepenbeek vooral met kunstmest. “In de appelteelt kunnen we misschien nog een weekje wachten met bemesten en spuiten, maar in de perenteelt, die traditioneel een week voorloopt, is het dringend tijd. Als de meststoffen na de bloei aangebracht worden, gebruikt de boom zijn energie om te groeien en niet om vruchten aan te maken”, verklaart hij. 

Geerdens heeft 22 hectare fruitteelt, waarvan negen hectare appels, vier hectare kers, acht hectare peer en één hectare aardbeien. Net als bij veel andere fruittelers ligt het snoeisel van de bomen - fruittelers gebruiken de winter om hun bomen te snoeien - in de gangpaden. Door de natte ondergrond heeft hij het hakselen nog uitgesteld. “Maar volgende week zullen we in de perengaard toch beginnen met hakselen en daarna bemesten en spuiten”, zegt de teler die het weerbericht nauwlettend in de gaten houdt. “Als we volgende week enige mooie dagen krijgen dan komt het nog goed. Er is nog geen reden tot paniek.”

Ook Vanschoenwinkel benadrukt dat er nog geen reden is voor ongerustheid. “Het moet gewoon nu goed weer gaan worden.” Wel heeft het weer zijn werkrooster drastisch in de war geschopt. Hakselen van het snoeisel, bemesten en spuiten: het komt nu allemaal samen. “Ik heb voor volgende week al een aantal werkkrachten gereserveerd”, vertelt de Limburger.

Eén van zijn specialisaties is het planten van bomen en het zetten van palen via een GPS-systeem. Ook hierin loopt zijn planning ernstige vertraging op. “Ik moest dit seizoen 70 hectare bomen planten, waarvan 25 hectare voor nieuwjaar, maar door de natte omstandigheden op het veld is er nog niets gebeurd.” Ook deze vertraging is volgens de fruitteler niet funest, maar op zijn zachtst gezegd ongemakkelijk. “Bomen moeten eigenlijk geplant worden als de boom in rust is. Ontwaakt hij uit zijn winterslaap en begint hij te bloeien, dan ligt de slaagkans lager en vergt de opvolging ook veel meer tijd”, aldus de Limburger. Volgens hem delen ook boomkwekers in de malaise. “Zij kunnen in deze omstandigheden moeilijk rooien.” 

Een late winterprik is de laatste jaren een terugkerende zorg voor fruittelers die ieder jaar in maart en ook nog in april hun adem inhouden. Ook hierin merkt Vanschoenwinkel dat het klimaat tilt slaat. “Vroeger kenden we koude winters en ging de boom in rust tot het voorjaar. De laatste jaren zien we steeds minder van deze winters waardoor de bomen eerder in bloei komen en de kans op nachtvorst in het voorjaar groter is.”

Geerdens was vorig jaar nog het slachtoffer van een late winterprik. “Voor een aantal kersenrassen hadden we hierdoor een productie-uitval van 90 procent.” Om zich te wapenen tegen lentenachtvorst houdt hij allereerst het gras kort. Hierdoor kan de bodem de warmte die het overdag opslaat, beter kwijt. “Daarnaast trekken we in de kersenteelt de regenkappen erover om de warmte bij te houden en zetten we indien nodig vuurpotten in bij de kersen. In de peren en appels is dat niet rendabel en ook zeer arbeidsintensief: elke pot moet manueel aangestoken en gedoofd worden.”