Kiezen voor horizontaal veredelde rassen of voor ggo's?

De veldproef met genetisch gemodificeerde aardappelen in Wetteren heeft in Vlaanderen de nodige weerstand opgewekt, met als 'hoogtepunt' de poging tot vernieling door de activisten van Field Liberation Movement. Volgens Knack dreigt het debat voor of tegen ggo's de landbouw verder op te splitsen in twee systemen: een hoogtechnologisch voor grootschalige productie en een kleinschalig productiesysteem voor lokale afzet.

Tegenstanders van biotechnologie zijn van mening dat ze niets te winnen hebben bij de introductie van genetisch gemodifceerde gewassen. Zij vrezen dat ggo's vooral nog meer geld moeten opbrengen voor de grote multinationals. Voorstanders argumenteren dat een plaagresistente ggo-aardappel veel gewasbeschermingsmiddelen en bijgevolg kosten voor de boer kan uitsparen. Een vijfde van de omzet van aardappeltelers gaat naar de strijd tegen de agressieve aardappelschimmel.

Knack bespeurt een opsplitsing van de landbouw in een grootschalig, hoogtechnologisch productiesysteem en een kleinschalig productiesysteem dat gericht is op lokale afzet. In beide gevallen is het verwerven van weerstand tegen gewasziekten een belangrijk streven. Louis De Bruyn van de Werkgroep Eigen Zaadteelt pleit in het weekblad voor een systeem waarbij gewassen met veel diversiteit de kans krijgen zich zo te ontwikkelen dat ze zelf weerstand verwerven tegen ziektes.

Godelieve Gheysen van de Universiteit Gent, betrokken bij de veldproef in Wetteren, benadrukt dat de biotechnologische methode in feite hetzelfde beoogt, maar veel efficiënter is, zowel inzake de tijdsduur nodig om weerstand te bereiken, als in het controleren van welke genen er nu precies in een plant worden gebracht. "Door via biotechnologie meerdere resistente genen in te kruisen in een aardappel, is het zo goed als uitgesloten dat de schimmel snel resistent wordt tegen nieuwe ggo-aardappelrassen."

De Bruyn ziet in horizontaal veredelde rassen een alternatief dat een "duurzame toekomst voor een landbouw zonder pesticiden" kan garanderen. "Gen per gen resistentieveredeling moet vervangen worden door horizontale biometrische resistentieveredeling", legt hij uit. "Door gebruik te maken van de flexibiliteit van biodiverse populaties is het mogelijk planten te ontwikkelen met een hoge algemene (horizontale) weerstand."

"Een biologisch aardappelras zoals Toluca is net zoals een ggo een 'man-made' variëteit", nuanceert Gheysen het verschil tussen biotechnologie en conventionele veredeling. "Toluca is immers het product van een complex, door de mens gestuurd veredelingsprogramma, dat gebruik maakt van brugkruisingen." Zij verklaart dat 'brugkruisingen' dienen om resistentiegenen van niet-kruisbare soorten in cultuuraardappelen te introduceren, terwijl dit niet spontaan in de natuur zou gebeuren.

De Bruyn stelt dan weer dat "een schimmel zo goed als zeker weerstand zal ontwikkelen tegen ingebrachte resistentiegenen als het gaat om ‘gen per gen’ (verticale) resistentie. Of het nu gaat om ingebrachte genen via gangbare veredeling of via gentechnologie (met twee of meer resistentiegenen die tegelijk worden ingebracht) maakt volgens hem hoogstens een verschil in de termijn van het doorbreken van resistentie. Bij biometrische veredeling staat de biodiversiteit van populaties borg voor de stressbestendigheid en het aanpassingsvermogen van rassen aan wisselende milieu- en teeltomstandigheden. "Het is een vorm van ecologisch kapitaal: robuuste rassen met een grote vitaliteit en veerkracht", besluit De Bruyn.

Lees hier het volledige debat in Knack.